De Armeense premier Nikol Pasjinjan noemt het een ‘strategische fout’ dat zijn land zo lang afhankelijk was van Rusland voor zijn veiligheid. Rusland trekt zich volgens Pasjinjan terug uit de zuidelijke Kaukasus, waardoor Moskou Armenië niet langer kan of wil beschermen.
De enige toegangsweg naar Nagorno-Karabach wordt al maandenlang geblokkeerd. Foto armradio.arm
Pasjinjan deed de uitspraak in een interview met de Italiaanse krant La Repubblica. ‘De Armeense veiligheidsarchitectuur was voor 99 procent verbonden met Rusland, inclusief de aankoop van wapens en munitie,’ aldus Pasjinjan. Door de oorlog in Oekraïne heeft Rusland die wapens nu zelf nodig, constateert de premier. Gevolg is dat Rusland zich uit de regio aan het terugtrekken is.
‘In deze situatie is het begrijpelijk dat Rusland, zelfs als het zou willen, niet in staat is om aan de Armeense veiligheidsbehoeften te voldoen.’ Volgens Pasjinjan toont dit onvermogen aan ‘dat afhankelijkheid van slechts één partner op veiligheidsgebied een strategische fout is.’
De premier doet zijn uitspraken niet toevallig op dit moment; zijn land bevindt zich in een benarde positie. De Russische bescherming, waarop Armenië decennialang kon steunen, is grotendeels weggevallen. In de niet-erkende republiek Nagorno-Karabach ontvouwt zich een humanitaire ramp, doordat Azerbeidzjan de enige weg tussen Armenië en Nagorno-Karabach blokkeert. Russische vredestroepen, aangesteld om die weg te beschermen, grijpen niet in.
De blokkade leidt ook tot politieke onrust. Arajik Haroetjoenjan, leider van Nagorno-Karabach, stapte dit weekend op. Hij zei zich een 'blokkade' te voelen voor de onderhandelingen tussen Armenië en Azerbeidzjan. Pasjinjan zegt bereid te zijn om ook de rest van Nagorno-Karabach terug te geven aan Azerbeidzjan, mits Azerbeidzjan de veiligheid van de Armeense bevolking garandeert. Onder de leiders van Nagorno-Karabach bestaat veel weerstand tegen dit plan, dat het einde zou inluiden van een de facto onafhankelijk Nagorno-Karabach.
De bergachtige regio Nagorno-Karabach wordt internationaal erkend als onderdeel van Azerbeidzjan. De bevolking bestaat voor een groot deel uit Armeniërs. Begin jaren negentig scheidde Nagorno-Karabach zich in een bloedige oorlog af van Azerbeidzjan. Sindsdien functioneert de regio als een de facto onafhankelijke republiek, die echter door geen enkel land wordt erkend. Zelfs Armenië, dat Nagorno-Karabach financieel en militair steunt, erkent de republiek niet.
In 2020 brak opnieuw een oorlog uit, die Azerbeidzjan overtuigend wist te winnen. Met Russische bemiddeling kwamen Armenië en Azerbeidzjan na anderhalve maand tot een staakt-het-vuren. In het akkoord werden grote delen van Nagorno-Karabach aan Azerbeidzjan teruggegeven. Armenië verloor zijn landverbinding met Nagorno-Karabach, afgezien van een nauwe strook land, de Lachin-corridor. Over de dreigende humanitaire ramp door de blokkade van de Lachin-corridor, verscheen vorige week op Raam op Rusland dit artikel.
Het Kremlin ontkent dat Rusland zich afwendt van de zuidelijke Kaukasus. ‘Rusland is een integraal onderdeel van deze regio. [...] Rusland kan Armenië niet verlaten’, aldus Kremlin-perschef Dmitri Peskov. Rusland speelt volgens Peskov ‘een consistente, zeer belangrijke rol in het stabiliseren van de situatie’ in Nagorno-Karabach. ‘Die rol zullen wij voortzetten.’
De afgelopen jaren is echter gebleken dat Armenië niet op Rusland kan vertrouwen. Onder premier Pasjinjan zoekt het land toenadering tot het Westen. Vorig week maakte de Armeense regering bekend dat het van plan is het Statuut van Rome te ratificeren. Dat verdrag leidde tot de oprichting van het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag.
Armenië heeft het verdrag in 1999 wel getekend, maar nooit geratificeerd. Rusland heeft meermaals gewaarschuwd dat de erkenning van het ICC ‘serieuze gevolgen’ zou hebben voor de Armeens-Russische verhoudingen. Armenië wil een beroep doen op het ICC om Azerbeidzjaanse vermeende oorlogsmisdadigers voor het gerecht te krijgen.
Als het Armeense parlement akkoord gaat met de ratificatie van het Verdrag van Rome, heeft dat echter ook gevolgen voor de Russische president Vladimir Poetin. Dit voorjaar vaardigde het ICC een arrestatiebevel tegen hem uit vanwege de gedwongen deportatie van Oekraïense kinderen. Alle landen die het ICC erkennen zijn verplicht Poetin te arresteren als hij hun grondgebied betreedt.