Russische onder- en bovenwereld zijn nauw verweven
De misdaad in Rusland heeft zich getransformeerd van een systeemvijandige tegencultuur onder het communisme naar een netwerk waarin onder- en bovenwereld met elkaar verweven zijn. Maar er is geen sprake van een strak van boven af geregeerde criminele orde, waarin Poetin en zijn vrienden alles en iedereen beheersen, zo concludeert Mark Galeotti in zijn nieuwe boek The Vory (De boeven).
Vjatsjeslav Ivankov, tot zijn gewelddadige dood baas van de Russische onderwereld. Foto Youtube.com
door Raymond van den Boogaard
De carrière van Vjatsjeslav Ivankov, bijgenaamd 'Japontsjik' (de Japanner), markeert de overgang tussen de meer traditionele Russische vor (dief) en de moderne, ondernemende Russische crimineel. In zijn razend interessante boek The vory, Russia's super maffia komt Mark Galeotti regelmatig op hem terug, om de historische evolutie van de Russische onderwereld te illustreren.
Ivankov was een vor oude stijl – een misdadiger die de dievencode naleefde: opdrachten uitvoeren tot elke prijs, grof geweld geen bezwaar, niet samenwerken met welke autoriteit dan ook, laat staan de politie, en natuurlijk de zaak niet verraden, wat er ook gebeurt. Hij was het soort misdadiger dat op zijn lijf de tatoeages droeg die voor de kenner een biografie vormden: het aantal veroordelingen, de aard van de criminele activiteiten en specialisatie, en natuurlijk het aantal gepleegde moorden.
Dievencode
Ivankov, begonnen als professioneel bokser, werd in 1982 voor het eerst veroordeeld, tot veertien jaar kamp. Maar voor de echte vor hield het leven niet op na een veroordeling, integendeel. Er was in het kamp werk aan de winkel: contacten leggen, rivaliteiten onderhouden, door geweld andere gevangenen aan je onderwerpen, stijgen in de pikorde van de Russische onderwereld. Ivankov verrichtte zulk goed werk dat hij, nog in het kamp, door zijn meerderen in de onderwereld 'gekroond' werd en de status van vor v zakone verwierf – een vor die belast is met de handhaving van de code van de onderwereld dus.
Wat een hoge dunk de oudere vory van hem hadden bleek ook uit de bijnaam die hij mocht voeren: Japontsjik. Die had ooit toebehoord aan een legendarische vor uit Odessa, Michail Vinnitski.
Maar de tijden veranderen. Galeotti schildert in zijn boek een geleidelijke verschuiving van de onderwereld van romantisch banditisme, naar activiteiten die meer gericht zijn op het afromen en overnemen van de 'officiële' economie.