Oppositieleider Aleksej Navalny moest dinsdag 15 februari opnieuw voor de rechtbank verschijnen, ditmaal binnen de muren van de strafkolonie waar hij in februari 2021 gevangen werd gezet. Indien een veroordeling volgt, zou deze zaak tien jaar aan Navalny’s gevangenisstraf kunnen toevoegen. Navalny’s echtgenote Julia is naar het kamp gereisd en werd tot de zitting toegelaten, evenals enkele journalisten, die delen van de zitting filmden en op internet zetten.
In een pauze van de zitting kan echtgenote Julia haar man omhelzen. Foto Mediazona
Hij wordt berecht door rechters van de Lefortovo-districtsrechtbank van Moskou die naar de plaats Pokrov, zo’n 200 kilometer ten oosten Moskou zijn gereisd om aldaar hun zitting te houden. Hem is verduistering van gelden van zijn inmiddels opgeheven en verboden Fonds voor Corruptiebestrijding (FBK) en minachting van een Moskouse rechtbank ten laste gelegd. Navalny ontkent de aanklachten en bestempelt deze als politiek gemotiveerd.
Navalny protesteerde dat de zitting niet in een normale rechtszaal plaatsvond maar in een strafkolonie, terwijl hij officieel wordt beschouwd als een ‘gewone gevangene’ (volgens onderzoek door het onafhankelijke internettijdschrift Cholod gebeurde het niet eerder dat een Moskouse rechtbank een zitting hield buiten de stad).
Wegens verduistering op grote schaal werd eind december 2020 een zaak tegen de politicus aangespannen. Het gaat hierbij om beschuldigingen van vier donateurs die beweren dat Navalny meer dan 356 miljoen roebel (ruim 4 miljoen euro bij de huidige koers) van de 588 miljoen roebel (6,8 miljoen euro) aan donaties aan het FBK zou hebben uitgegeven voor persoonlijke doeleinden. Deze uitgaven zouden in het bijzonder ‘de aankoop van vastgoed, materiële goederen en persoonlijke onkosten (inclusief buitenlandse vakanties)’ omvatten. Op dit misdrijf staat maximaal tien jaar gevangenis.
Op de zitting noemde officier van justitie, Nadezjda Tichanova, andere geldsommen dan in de aanklacht. Navalny zou niet 356 miljoen roebel, maar 2,7 miljoen roebel (31.589 euro) aan donaties onrechtmatig hebben uitgegeven. Tichanova beschuldigde het FBK ervan een heimelijk crimineel plan te hebben opgetuigd om donateurs onder valse voorwendselen geld afhandig te maken en dat vervolgens te spenderen aan extremistische activiteiten.
Politieke redevoering
Navalny antwoordde op de aanklachten met een felle, uit het hoofd uitgesproken, politieke redevoering waarin hij verklaarde dat zijn activiteiten en geldinzameling een wettige manier waren om mee te doen aan de verkiezingen en de zittende macht van de troon te stoten. Hij zei zich ‘in de zevende hemel’ te voelen over de aanklacht wegens verduistering. Zijn beweging FBK, zo legde hij uit, had sinds 2011 van meer dan 300.000 mensen donaties ontvangen en slechts vier van hen meenden te zijn gedupeerd. Het sterkste bewijs dat het FBK een eerlijke organisatie is en dat deze hele zaak dus een verzinsel is, zijn dan ook de bevindingen van dit strafrechtelijk onderzoek, aldus Navalny. Hij verwierp de opsomming van persoonlijke uitgaven als serieus bewijs van fraude, aangezien deze enkel aantoonde dat hij gemiddeld genomen 130.000 roebel (ongeveer 1500 euro) per maand uitgaf aan normale kosten.
Hij gaf aan zijn strijd tegen corruptie onverminderd voort te zetten en niet bang te zijn voor ‘de FSB, chemische wapens of Poetin’, maar dat men wel moest vrezen voor ‘het doorbrengen van ons hele leven in armoede, in ellende, zonder vooruitzichten en dat wij dit alles als nalatenschap voor onze kinderen achterlaten: onderdanigheid, slaafsheid en dezelfde sombere verwachting van een beter leven dat nooit zal komen zolang die bende dieven nog aan de macht is’.
Ten tweede wordt Navalny beschuldigd van minachting van de rechtbank. Dit gaat over een proces van een jaar geleden, toen Navalny werd berecht wegens smaad jegens Tweedewereldoorlogsveteraan Ignat Artemenko. Tijdens de zitting verweet Navalny rechter Vera Akimova vooringenomenheid en ging herhaaldelijk met haar in discussie. Ook zei Navalny dat de rechtszitting hem deed denken aan het verhoor dat plaatsvond in het kantoor van de nazi-commandant naar wie de veteraan Artemenko in zijn getuigenis verwees. Hij vroeg om toestemming om de rechter niet met ‘uw edelachtbare’, maar met ‘Obersturmbannführer’ aan te spreken. Hiervoor ontving de Kremlincriticus tijdens de zitting meer dan tien reprimandes. Op minachting van de rechtbank staat maximaal zes maanden detentie.
De volgende zitting van het proces zal op 21 februari plaatsvinden, weer in het strafkamp in Pokrov.
Meer strafzaken in onderzoek
De twee aanklachten zijn overigens niet de enige vergrijpen waar Navalny van beschuldigd wordt; ook zijn er zaken tegen hem aangespannen voor het oprichten van een non-profitorganisatie die inbreuk maakt op de persoon en de rechten van burgers (april 2021), evenals voor het oprichten van een extremistische organisatie (september 2021). Dit gebeurde nadat Navalny’s FBK in juni vorig jaar tot extremistische organisatie was bestempeld. Voor deze vergrijpen kunnen respectievelijk drie en tien jaar gevangenisstraf worden geëist, maar wanneer Navalny voor deze beschuldigingen voor de rechtbank zal moeten verschijnen is nog onbekend. Vorige maand heeft de Russische justitie ook Navalny zelf geregistreerd als ‘terrorist en extremist’.
Voor het begin van de rechtszitting in het strafkamp. Foto Mediazona
Al deze aanvullende strafzaken kunnen leiden tot een enorme verlenging van Navalny’s huidige straf. Zonder deze nieuwe zaken zou de politicus al in oktober 2023 op vrije voeten komen. Maar alleen al de veroordeling voor verduistering en minachting van het hof kan tot tien jaar extra opsluiting leiden, om nog maar te zwijgen over de andere strafzaken die hem boven het hoofd hangen. In een Instagrampost van september 2021 riep de oppositieleider zijn volgers schertsend op om ‘zich geen zorgen te maken’ en dat hij, volgens zijn eigen berekeningen, ‘uiterlijk in het voorjaar van 2051 vrijgelaten zal worden.’
Navalny werd in januari 2021 gearresteerd bij zijn terugkomst uit Duitsland. Daar revalideerde hij van een in Rusland gepleegde moordaanslag met het zenuwgif novitsjok. Navalny beschuldigde president Poetin erachter te zitten, maar het Kremlin ontkende betrokkenheid van de Russische overheid en weigerde onderzoek naar de aanslag te doen. Navalny zit momenteel een celstraf uit van tweeënhalf jaar wegens het overtreden van de meldingsplicht van een eerdere voorwaardelijke vrijstelling in een fraudezaak tegen hem. Deze veroordeling wordt algemeen beschouwd als politiek gemotiveerd.
Bronnen: Meduza, Mediazona, Radio Svoboda, The Moscow Times, Twitter (Kira Jarmysj), Instagram (Aleksej Navalny), Cholod.