Drie vrouwen veroveren in snel tempo de provincie in Belarus

De verkiezingsstrijd in Belarus is spannender dan ooit, nu drie Witrussische vrouwen op zegetocht door de provincies van het land trekken. Terwijl president Aleksandr Loekasjenko, die op 9 augustus voor de zesde maal als president wil worden gekozen, op werkbezoek gaat bij het leger, worden Svetlana Tichanovskaja, Veronika Tsepkalo en Maria Kolesnikova op de pleinen van provinciesteden als Babroejsk, Homel, Mogilev, Orsja, Brest en Zjlobin door vele duizenden aanhangers met spandoeken of (in de avond) brandende aanstekers ontvangen en toegejuicht. Tichanovskaja is officieel toegelaten tot de presidentiële race, de andere twee sloten zich bij haar aan. Officiële (en dus totaal onbetrouwbare) opiniepeilingen voorspellen intussen dat Loekasjenko 72% van de stemmen krijgt, en Tichanovskaja slechts 7%.

Op de bijeenkomsten zingen de demonstranten vaak het lied De muren van de Poolse zanger Jacek Kaczmarski, dat in 1978 het strijdlied werd van de maatschappelijke beweging Solidarnosc, die de stoot gaf tot de val van het Jaruzelski-regime: 'Trek de tralies van de muren/ verbreek de ketens/ breek de zweep in twee/ en de muren zullen vallen en de oude wereld begraven'. 

Dankzij het verbond tussen de drie vrouwen heeft de verkiezingsstrijd een feministische trek gekregen. In een op sociale media circulerend actiefilmpje verklaren Witrussische vrouwen zich solidair met het front en spreken ze vooral de (politie)mannen aan die de arrestaties verrichten en de repressie steunen: 'Wat voel je nu? Trots? Moed? Had je je je werk zo voorgesteld? Ik roep je op moedig te zijn en te weigeren de misdadige bevelen op te volgen'.

belarus actiefilmpje im scared nowActiefilmpje op internet: 'Ik ben bang'

Svetlana Tichanovskaja is de vrouw van de populaire blogger Sergej Tichanovski, die eind mei werd gearresteerd, toen hij zich wilde kandideren voor het hoogste ambt. Vervolgens besloot zij zich zelf kandidaat te stellen en werd tot haar eigen verrassing toegelaten, naar ze zelf zegt omdat president Loekasjenko zich niet kon voorstellen dat een vrouw enige kans van slagen had. De andere twee vrouwen sloten zich vervolgens bij Tichanovskaja aan.

Kolesnikova is de assistente van bankier Viktor Babariko, die wegens fraude werd opgepakt nadat hij zich kandidaat wilde stellen voor de verkiezingen. Tsepkalo is de vrouw van ex-diplomaat en zakenman Valeri Tsepkalo, die zich eveneens kandidaat wilde stellen maar werd afgewezen omdat hij met handtekeningen voor zijn kandidatuur zou hebben gesjoemeld. Na bedreigingen is hij inmiddels met zijn kinderen naar Moskou gevlucht uit angst voor arrestatie.

Ook Tichanovskaja heeft haar kinderen inmiddels het land uitgestuurd. 'Het aantal politieke gevangenen groeit met de dag,' aldus de kandidate. Loekasjenko heeft duidelijk gezegd dat hij niet van plan is het land af te staan, zei Tichanovskaja, die geen presidentiële ambities zegt te hebben, maar de weg vrij wil maken voor eerlijke verkiezingen voor een nieuwe president. 'Het belangrijkste is dat alle eerlijke mensen in Belarus nu een gemeenschappelijk doel hebben: nieuwe, eerlijke verkiezingen. Eén persoon mag niet beslissen voor 10 miljoen mensen.'

Opmerkelijk genoeg kreeg Tichanovskaja de kans op de staatstelevisie een kwartier lang haar verhaal te doen, over de arrestatie van haar man, over haar politieke standpunten en over de niet-geregistreerde kandidaten, die volgens haar niet zijn toegelaten tot de race omdat de president bang voor ze is. 'Wat de overheid niet begrijpt is dat niet zij, maar het volk een bedreiging is voor hun machtspositie, omdat het volk het zat is in vernedering en onvrijheid te moeten leven,' aldus Tichanovskaja.

Driestappenplan

In een interview met persbureau Meduza ontvouwde Tichanovskaja een drie-stappenplan om fraude bij de verkiezingen te voorkomen: ga laat op de dag stemmen en draag een witte armband als teken van 'eerlijkheid en zuiverheid', laat je registreren als verkiezingswaarnemer en als je, naar verwachting, niet in het stembureau binnen wordt gelaten, 'blijf dan buiten het stembureau staan en live-stream [...] Dit is een ernstige schending en bewijs dat de verkiezingen oneerlijk en fake zijn'. Tot slot: 'Wees bereid je stem en onze overwinning te verdedigen met alle vreedzame en legale middelen.'

Wij zijn met velen, aldus Tichanovskaja, die de leden van de stembureau verzocht geen fraude toe te laten. 'Leden van stembureaus zijn mensen zoals u en ik, gewone leraren, dokters, werknemers in bedrijven. Dit is een belangrijk moment, misschien zelfs wel een keerpunt in de geschiedenis van het land, wanneer de keuze tussen je geweten en een bonus van 100 roebel extreem belangrijk is.'

Loekasjenko bevindt zich, sinds de betrekkingen met Rusland begin dit jaar voor de zoveelste keer verkoelden, in een lastige positie. Rusland stopte de gasleveranties wegens wanbetaling en de president moet als altijd schipperen tussen Europa en de oosterbuur. Dat raakte de economie hard en daaroverheen kwam de coronacrisis die door de dictator aanvankelijk werd weggewuifd en ontkend. Dat heeft zijn populariteit fors doen dalen. Loekasjenko's verdedigingslinie is altijd dezelfde: wijzen op buitenlandse interventie. En dus rolde de geheime dienst KGB bij Minsk plots een 'buitenlandse militaire groep' van 32 man op.

Op 24 juli al waarschuwde Loekasjenko: 'Onze minister van Buitenlandse Zaken heeft het juist gezegd: oorlogen beginnen nu met straatprotesten, demonstraties en dan majdans. En als er geen majdan is (wij hebben nogal weinig majdan-lustigen) dan trekt men die van buiten aan. Dat zijn professionele militairen, bandieten, die speciaal worden voorbereid, vooral in het kader van allerlei Private Military Companies uit de hele wereld, die grof geld verdienen aan provocaties in deze of gene staat.'

'Loekasjenko is een parasiet die zich heeft vastgezogen aan het lichaam van de bevolking en haar bloed drinkt.'

Loekasjenko: 'Wij geven dit land niet af!'

Tichanovskaja zegt niets te zien in verdere integratie met Rusland. 'Onafhankelijkheid is onze hoogste waarde, we gaan die niet verkopen, we gaan daarover zelfs niet in discussie,' zei ze tegen Meduza. 'We moeten gelijkwaardige partners zijn en niet afhankelijk zijn van gas of kredieten'. Maar onafhankelijkheid kan slechts worden verminderd als je zelf een efficiente economie hebt. 'De laatste twintig jaar is zelfs alles wat wel functioneerde ineengestort. Daarom komt het land in opstand en we hebben maar één doel: verandering bewerkstelligen.'

De naar Moskou uitgeweken Valeri Tsepkalo zei op de vraag waarom hij, zakenman, de politiek was ingegaan, tegen persbureau Meduza: 'Omdat het land in een catastrofale situatie zit. Vanaf december ondersteunt Rusland ons financieel niet meer. Dat kan te maken hebben met persoonlijke sympathieën en antipathieën [van Poetin en Loekasjenko - red.], of komt omdat Rusland zijn eigen sociale verplichtingen heeft ten opzichte van zijn bevolking en geen onvoorspelbaar land meer wil voeden.' Mensen voelden dat direct in hun portemonnee en daaroverheen kwam nog het coronavirus.

belarus maria kolesnikova agitatie voor verkiezingen screenshotMaria Kolesnikova geeft adviezen aan stemmers. Links de drie symbolen van de nieuwe beweging: het hart, de vuist en het V-teken  (screenshot)

'Maar in plaats van de bevolking en het zakenleven te helpen, zoals dat in de hele wereld gebeurde, in plaats van enig respect te tonen tegenover de bevolking, die geconfronteerd werd met een onbekend probleem, begon Loekasjenko links en rechts beledigingen rond te slingeren,' zei Tsepkalo. 'Dat was openlijke schofterigheid: hij bespotte oude en dikke mensen. Dat doe je niet. Als iemand sterft dan zegt iedereen positieve dingen over hem. Maar hij deed wegwerpend over de doden: "Waarom hing die op straat rond? Had hij maar thuis moeten blijven zitten. Hij is dood, nou en?" 

Tsepkalo noemde de Witrussische politiek 'vuil, vuil, vuil'. Loekasjenko gooit mensen in de gevangenis en besmeurt ze dan op de televisie. 'Stelt u zich eens voor wat voor mens je moet zijn om mensen die niet kunnen antwoorden vanaf het tv-scherm te besmeuren? Je gooit ze in de bak en dan stort je er een bak smerigheid overheen - dat is verschrikkelijk.'

Wij hebben het illegale karakter van dit regime aangetoond, zegt Tsepkalo. 'We hebben laten zien dat Loekasjenko niet aan Belarus denkt, dat het volk hem onverschillig laat, dat hij moreel-ethisch en genetisch vreemd is aan de Witrussische samenleving. Het welzijn van de bevolking heeft voor hem geen waarde, alleen zijn persoonlijke macht en het welzijn van zijn zonen. Voor hem is het volk een bron voor die welstand. Hij is als een parasiet die zich heeft vastgezogen aan het lichaam van de bevolking en haar bloed drinkt.'

Wekelijkse update?

Iedere donderdag uitgelichte artikelen in uw mailbox

Eerst doorlezen? U kunt zich ook later aanmelden via de home pagina.

Als u in uw browser de cookies blokkeert, ziet u deze popup steeds weer. Daarvoor excuus.