Historicus Joeri Dmitrijev tot 3,5 jaar veroordeeld, komt in november vrij

Historicus Joeri Dmitrijev, die in Karelië stalinistische massagraven heeft blootgelegd, is op 22 juli in Petrozavodsk tot 3,5 jaar strafkamp met streng regime veroordeeld. Het Openbaar Ministerie had 15 jaar gevangenisstraf geëist. Dmitrijev werd aangeklaagd wegens 'misbruik' van zijn minderjarige geadopteerde dochter en wapenbezit. In een eerdere rechtszaak, toen hij verdacht werd van het bezit van kinderporno, werd hij wegens gebrek aan bewijs vrijgesproken.

Omdat Dmitrijev al sinds december 2016 vastzit, betekent dat de facto dat hij dit najaar vrij zal komen. Zijn advocaat Viktor Onoefrijev denkt dat dat in november zal zijn. De scandaleuze zaak tegen Dmitrijev werd alom als politiek beschouwd en de afgelopen jaren is de steun voor de vertegenwoordiger van de antistalinistische ngo Memorial in Rusland en ver daarbuiten groot geweest.

dmitrijev af

Volgens Onoefrijev reageerde Dmitrijev positief op het vonnis maar toonde geen bijzondere emoties. Hij blijft in de isoleercel van de gevangenis van Petrozavodsk. Omdat het hier een minderjarig meisje betrof vond de zaak achter gesloten deuren plaats. In zijn laatste woord zei Dmitrijev eerder deze maand in de rechtbank: 'Wat ze voorstellen als erotische aanraking is hun interpretatie van ouderlijke zorg. Alles wat hier is verzonnen door onze vriendelijke onderzoeksrechter en ijverig is herhaald door onze geliefde openbaar aanklager is uit de duim gezogen.' (Lees hier het slotwoord van Dmitrijev).

Dmitrijev kreeg bekendheid in binnen- en buitenland omdat hij in 1997 in Karelië een groot stalinistisch massagraf ontdekte bij Sandarmoch. Zijn hele leven stond in dienst van het achterhalen van de geschiedenis van die plek, waar in 1937/38 zevenduizend mensen zijn geëxecuteerd. Aanvankelijk kreeg hij van de locale autoriteiten steun bij zijn opgravingen. Jaarlijks kwamen op 5 augustus internationale delegaties naar Sandarmoch om de doden te herdenken, onder wie behalve Russen ook Finnen, Duitsers en Polen. 

Na de annexering van de Krim in 2014 en de verslechtering van de internationale betrekkingen veranderde de toon van de overheid. Onderzoek naar stalinistische wandaden paste niet bij het nieuwe patriottisme dat in Rusland de kop opstak. Volgens analisten en mede-historici was dat de belangrijkste reden dat de Karelische autoriteiten een zaak tegen Dmitrijev zijn begonnen. Na de vondst van 'porno-foto's' van zijn aangenomen dochter op zijn computer werd hij aangeklaagd wegens het bezit van kinderporno.

Volgens Dmitrijev waren de naaktfoto's van het meisje, dat destijds tussen de vier en zeven jaar oud was, onderdeel van het medisch dossier van zijn dochter, die ondervoed uit een kindertehuis bij hem aankwam. Dmitrijev is zelf in een adoptiegezin opgegroeid. Meerdere psychiatrische onderzoeken pleitten Dmitrijev vrij van afwijkend seksueel gedrag en hij werd in april 2018 door de rechtbank vrijgesproken. Tweeëneenhalve maand later werd Dmitrijev opnieuw opgepakt, deze keer op verdenking van wapenbezit (Dmitrijev bezat een oud geweer) en kindermisbruik. De beschuldiging was afkomstig van de oma van het meisje, dat inmiddels 15 jaar oud is. De eis werd opgeschroefd tot 15 jaar gevangenisstraf.

Volgens Memorial, dat door de overheid bestempeld is tot 'buitenlands agent', heeft 'de vervolging van Dmitrijev een politiek motief en is erop gericht de activist zijn werk voor de herdenking van de slachtoffers van het stalinisme te doen staken'. Eerder dit jaar hebben 155 Russische wetenschappers en kunstenaars de vervolging van Dmitrijev 'onrechtvaardig' genoemd en meer dan 400 buitenlandse geleerden ondertekenden steunbetuigingen. In mei 2018 kreeg Dmitrijev een prijs van de Moskouse Helsinkigroep voor zijn mensenrechtenwerk.

dmitrijev Joeri Dmitrijev op de site van de opgravingen in Sandarmoch

Terwijl Dmitrijev in de gevangenis zat, begonnen de locale autoriteiten bewijzen te zoeken dat in Sandarmoch niet alleen slachtoffers van het stalinisme waren begraven, maar ook krijgsgevangenen uit de Sovjet-Unie die door de Finnen zouden zijn geëxecuteerd. De patriottische Russische Militair-Historische Vereniging deed, met steun van de overheid (tot aan de toenmalige minister van Cultuur Vladimir Medinski toe), opgravingen om die theorie te onderbouwen. Historici van naam uit binnen- en buitenland verwierpen het verhaal als onzinnig.

(Bronnen: Meduza, The Moscow Times, Kommersant, RIA Novosti, Memorial, RaamopRusland, BBC Russia)

Lees hier een uitgebreide reconstructie van de affaire-Dmitrijev.

dmitrijev demo petrozavodskDemonstratie voor de vrijlating van Dmitrijev in Petrozavodsk

Wekelijkse update?

Iedere donderdag uitgelichte artikelen in uw mailbox

Eerst doorlezen? U kunt zich ook later aanmelden via de home pagina.

Als u in uw browser de cookies blokkeert, ziet u deze popup steeds weer. Daarvoor excuus.