Poetin belooft versoepeling na de traditionele mei-feestdagen

Hoewel de besmettingspiek van de corona-epidemie in Rusland nog niet bereikt is, bood president Poetin in een tv-toespraak op 28 april perspectief op versoepeling van de (gedeeltelijke) lockdown na 12 mei. Tot die tijd gaf hij de bevolking vrijaf in verband met de traditionele feestdagen rondom 1 mei (dag van de arbeid) en 9 mei (herdenking van de overwinning op nazi-Duitsland). In een videovergadering met gouverneurs benadrukte hij opnieuw dat de bestrijding van de pandemie een regionale verantwoordelijkheid blijft, die ruimte biedt voor maatwerk. Hij kondigde opnieuw maatregelen aan die het hard geraakte midden- en kleinbedrijf moeten sparen, maar concreet werd dat opnieuw niet.

corona poetin toespraak 28 april overleg met gouverneurs foto kremlinPoetin overlegt op 28 april met gouverneurs over de corona-aanpak (foto Kremlin)

Terwijl in veel Europese landen het aantal coronabesmettingen begint af te nemen, heeft het virus in Rusland het hoogtepunt nog niet bereikt. Wel lijkt ook hier de curve enigszins af te vlakken, terwijl het officiële aantal doden nog opmerkelijk klein is. Op 28 april werden er bijna 6.000 nieuwe besmettingen vastgesteld en waren er 108 doden te betreuren, volgens de officiële cijfers van de regering. In totaal staat de teller nu op 99.400 besmettingen en 972 overledenen. Het zwaarste getroffen is nog steeds Moskou, met ruim 50.000 gevallen en 550 doden.

staatje corona         Een overzicht van de laatste corona-statistieken in Rusland van 29 april. V.l.n.r.: totale aantal coronapatiënten, aantal momenteel actieve gevallen, aantal genezen patiënten, en aantal overlijdens. De grafieken geven de dagelijkse veranderingen aan tussen 30 maart en 29 april. Bron: stopcoronavirus.rf

Vooral het relatief lage dodental aan het virus is opvallend. Ter vergelijking: in Nederland, waar minder dan 40.000 besmettingen zijn vastgesteld, zijn ruim 4.500 mensen overleden aan het virus. De cijfers van de Russische regering worden door de bevolking en de medische beroepsgroep in twijfel getrokken. Media meldden dat het aantal patiënten met longonsteking in Moskou in een week tijd met 70% was gestegen. Uit wantrouwen jegens de overheid startte een groep zorgmedewerkers een eigen online 'herdenkingslijst', waar medici corona-sterfgevallen onder hun collega's kunnen melden. Binnen een dag verschenen 70 namen van aan het virus overleden artsen, verpleegkundigen en ander medisch personeel op de site. Zo veel sterfgevallen onder medisch personeel alleen al leidt tot twijfel over de cijfers.

Ook over de situatie in de ziekenhuizen komen van alle kanten andere verhalen binnen dan de staatstelevisie uitdraagt. De onafhankelijke Artsenvakbond signaleert met name in de regio's grote tekorten en schrijnende arbeidsomstandigheden voor het personeel. Tegen personeel dat protesteert of ontslag neemt worden maatregelen genomen. Een verpleegster van het Kommoenarka ziekenhuis bij Moskou, waar Poetin aan het begin van de crisis een bezoek bracht, vertelde op 27 april in een videoboodschap over de tekorten in het model-ziekenhuis. Ook zij nam ontslag. Vergelijkbare verhalen klinken uit andere ziekenhuizen, zoals het Semasjkoziekenhuis in Moskou, waar verplegend personeel is opgestapt.

In Moskou, waar burgemeester Sobjanin de crisis met ongebruikelijke maatregelen probeert te bestrijden, krijgen medisch studenten die zich aanmelden voor de ziekenhuizen nu een salaris van 100.000 roebel aangeboden, meldt persbureau Interfax. Maar de Moscow Times tekende uit de mond van medisch studenten op dat ze tewerkestelling in ziekenhuizen niet mogen weigeren en dat het salaris aanzienlijk lager uitpakt.

Het Russische ministerie van Gezondheidszorg geeft in een rapport over COVID-19 een aantal redenen voor het verhoudingsgewijs lage aantal sterfgevallen in Rusland: '1. Rusland is het grootste land ter wereld en de bevolking woont dus wijdverspreid, waardoor het aantal contacten beperkter is. 2. De Russische bevolking is, vergeleken met de bevolking van Europese landen en de VS, relatief immobiel.' Daar komt nog bij dat toerisme in Rusland (met uitzondering van Moskou en Petersburg) niet erg ontwikkeld is. 

Tot 12 mei thuis

Op 28 april hield president Poetin zijn vierde grote toespraak sinds de uitbraak van het virus. In een vergadering met gouverneurs van alle regio's kondigde hij aan dat de bevolking - met behoud van salaris - tot 12 mei niet hoeft te werken. 

Poetin wees opnieuw op de verantwoordelijkheid van de regionale leiders. 'Jullie moeten accuraat en proportioneel handelen op basis van de reële situatie in de regio's,' benadrukte Poetin. Begin april kondigde Poetin al aan dat de gouverneurs onder andere verantwoordelijk zouden worden gehouden voor de aanwezigheid van voldoende IC-bedden in hun regio.

  corona poetin op 28 april in vergadering met gouverneurs foto kremlinPoetin spreekt de natie toe op 28 april (foto Kremlin)

Maatregelen verschillen per regio

Dat de gouverneurs zelf verantwoordelijk zijn gemaakt heeft geleid tot een groot verschil in aanpak in de regio's. Terwijl de zwaargetroffen hoofdstad Moskou sinds medio april de mobiliteit van haar burgers beperkt door voortbeweging binnen de stad alleen toe te laten met een speciaal aangevraagde QR-code, besloot de gouverneur van de regio Jaroslavl dat de maatregelen weer versoepeld kunnen worden, zodat onder meer kappers hun deuren weer mogen openen.

Lang niet alle coronamaatregelen van regionale overheden zijn onomstreden. Zo kondigde gouverneur Artur Parfentsjikov van de deelrepubliek Karelië, tegen de grens met Finland, op maandag 27 april aan dat er een online kaart gepubliceerd gaat worden waarop de adressen van alle coronapatiënten in de regio komen te staan. 'Het is belangrijk dat bewoners weten wat de infectiebronnen zijn en zo goed mogelijk deze plaatsen kunnen vermijden,' aldus de gouverneur. Deze maatregel kwam hem op kritiek te staan, voornamelijk vanwege zorgen over de privacy van coronapatiënten. Elders in Rusland werd een familie bedreigd door buurtgenoten nadat bekend werd dat een van de kinderen besmet was met het virus.

De meest radicale maatregelen zijn genomen in de Kaukasische deelrepubliek Tsjetsjenië, waar sterke man Ramzan Kadyrov sinds een oorlog met Rusland de dienst uitmaakt. Overtreding van het uitgaansverbod wordt gehandhaafd door gewapende politieagenten op straat. Wie niet voor de lokale overheid werkt heeft een vergunning nodig om naar buiten te gaan. Op 25 april rechtvaardigde Kadyrov zijn harde aanpak door coronapatiënten te vergelijken met terroristen: 'Waarom doden wij terroristen, stoppen we ze in de gevangenis? Zodat ze geen mensen doden, geen gebouwen opblazen, en de openbare orde niet verstoren. Een terrorist kan enkele mensen doden, maar een besmet persoon kan tienduizenden mensen doden.'

kadyrovRamzan Kadyrov, de leider van deelrepubliek Tsjetsjenië, vergeleek coronapatiënten met terroristen (foto wikimedia commons)

In de Noord-Kaukasische republiek Dagestan hebben inmiddels demonstraties plaatsgevonden tegen de coronamaatregelen en het gebrek aan medische voorzieningen. Ook in Jakoetië gingen een paar honderd arbeiders in de olie-industrie de straat op uit protest tegen de ontoereikend geachte voorzieningen. 

Voorzichtige plannen voor post-corona tijdperk

Ondanks het feit dat het virus in Rusland nog niet over haar hoogtepunt heen lijkt, besteedde Poetin ook al aandacht aan de stapsgewijze opheffing van de coronamaatregelen. Zo droeg hij de regering op om criteria op te stellen aan de hand waarvan individuele regio's hun beleid kunnen afstemmen. 'Wij moeten erop voorbereid zijn dat ons een lang proces wacht, en dat het niet zo snel zal gaan als wij zouden willen. Maar we kunnen niet vooruit rennen, terwijl we het risico lopen terug te vallen,' aldus Poetin. Ook de Russen moeten wennen aan een 'nieuw normaal'.

Hoe dat 'nieuwe normaal' er voor Rusland uit zou kunnen zien bleek uit een plan van de overheid om restaurants en cafés te heropenen: alleen eet- en drinkgelegenheden van minder dan 50 vierkante meter kunnen open, maar mogen maar maximaal vijf tafels tegelijk bedienen. De populaire caféketen Sjokoladnitsa verklaarde dat hierdoor mogelijk de helft van de ruim 400 filialen in Rusland zouden moeten sluiten.

corona jakoetie protest 27 april taiga post youtubeArbeiders van het Chayanda Olieveld in Jakoetië protesteerden tegen hun slechte leefomstandigheden in tijden van corona. Afstand houden is onmogelijk in de overvolle slaapzalen (foto Taiga News YouTube) 

Middenklasse delft onderspit

Ook de gewone Rus begint steeds harder geraakt te worden door de coronacrisis. Volgens Jaroslav Koezminov, rector van de gerenommeerde Moskouse Hogeschool voor Economie, loopt vooral de middenklasse gevaar. In een interview met zakenkrant RBK wijst hij erop dat zij 'serieuze risico's loopt om in armoede te vervallen'. De dienstensector in de grote steden is hard door de maatregelen geraakt. Koezminov verwacht dat de werkloosheid in Rusland in 2020 zal stijgen tot meer dan 8%, waarbij de meeste banen in deze sector verloren zullen gaan.

Volgens Koezminov leiden de wereldwijd genomen maatregelen tot een nieuwe 'andere realiteit en een andere verhouding tussen moraal en economie. Voor het eerst is de wereldeconomie tot stilstand gekomen en draait een verlies van 5-7% van het BBP, om oude en zieke mensen nog 3-5 jaar verder te kunnen laten leven. Ik zie dit als een kolossale morele verandering,' aldus de rector van de Moskouse universiteit. Volgens Poetins woordvoerder Dmitri Peskov is de economische situatie op dit moment nog veel te onduidelijk om hierover uitspraken te kunnen doen.

Bronnen: stopcoronavirus.ru, Meduza, RBK, Novaya Gazeta

 

Wekelijkse update?

Iedere donderdag uitgelichte artikelen in uw mailbox

Eerst doorlezen? U kunt zich ook later aanmelden via de home pagina.

Als u in uw browser de cookies blokkeert, ziet u deze popup steeds weer. Daarvoor excuus.