Rusland ontketent prijzenoorlog op oliemarkt, ondanks economische risico’s

Door een prijzenoorlog tussen Rusland en Saoedi-Arabië is de olieprijs medio maart sterk gedaald. Met de olieprijs kelderde ook de Russische roebel, wat leidde tot vragen hoe lang de Russische economie een lage prijs kan volhouden. Het Kremlin lijkt ervan overtuigd dat Rusland de lage prijzen beter aankan dan zijn concurrenten.

door Sander Vellekoop

Op vrijdag 6 maart loste de Russische energieminister Aleksander Novak het openingsschot van een prijzenoorlog tussen olieproducenten. Hij kondigde aan dat Rusland niet mee zou doen aan een door Saoedi-Arabië voorgestelde beperking van de olieproductie.

Door deze eigen positie van Rusland mislukte de top van de zogeheten OPEC+ (Organisatie van Olieproducerende Landen plus Rusland), die als kartel de olieproductie laag en de prijzen hoog houdt.

путин саудовская аравияPresident Poetin met de Saoedische koning Salman tijdens een staatsbezoek in oktober 2019 (bron: Kremlin.ru)

 

Hierop kondigde Saoedi-Arabië op maandag 9 maart aan om de eigen olieproductie drastisch te gaan verhogen. De olieprijs daalde vervolgens met ruim 25% tot ongeveer 32 dollar per vat: de grootste daling in een dag in bijna 30 jaar. Dit kwam nog bovenop het feit dat de vraag naar olie in de laatste maanden al aan het dalen was door het coronavirus. Een potentiële catastrofe voor de Russische economie: naar schatting is een olieprijs van 42 dollar per vat nodig om de begroting in evenwicht te houden.

Rosneft maakt zich geen zorgen

Toch zegt het Russische staatsoliebedrijf Rosneft zich geen zorgen te maken over de prijzenoorlog. Een zegsman van het bedrijf zei eerder al dat de productieafspraken van de OPEC ‘zinloos’ waren, en op maandag maakte het bedrijf bekend, ondanks de dalende prijzen, de oliewinning vanaf april te gaan verhogen met 300.000 vaten per dag.

Ook minister Anton Siloeanov van Financiën blijft optimistisch: eind februari verklaarde hij al dat de regering ‘zelfs met een olieprijs van ongeveer 30 dollar vier jaar lang gerust de uitgaven kan financieren’. Op maandag herhaalde hij dat de Russische Centrale Bank genoeg financiële reserves heeft om het verloren inkomen door lage olieprijzen een paar jaar te dekken.

De strategie van het gebruiken van de reserves om economische klappen op te vangen is dezelfde als tijdens de financiële crisis in 2008: er ging toen ruim een derde van de reserves, meer dan 200 miljard dollar, verloren in minder dan een half jaar.

Slechte prognoses, kelderende roebel

De negatieve gevolgen van de prijzenoorlog waren ook te zien in de koers van de roebel: op haar dieptepunt op maandag ging er 85 roebel in 1 euro, waar de wisselkoers een week eerder 73 per euro bedroeg. Volgens analist Sergej Romantsjoek is dit een normaal fenomeen: ‘zodra de olieprijs onder 42,6 dollar komt begint de roebel geraakt te worden door schommelingen in de wisselkoers’.

De Centrale Bank besloot in reactie op deze daling van de roebel en de dalende olieprijzen om voor dertig dagen te stoppen met het opkopen van buitenlandse valuta met roebels. Dit om het aanbod van roebels op de wereldwijde valutamarkt te verminderen, om zo de koers te stabiliseren. Ook besloot het Ministerie van Financiën om de uitgave van staatsobligaties te beperken om de druk op de markt voor de Russische staatsschuld weg te nemen.

Catastrofale nederlaag

Ondanks deze maatregelen deelt niet iedereen in Rusland het optimisme van de overheid. Volgens econoom Vladislav Inozemtsev van het Centrum voor Onderzoek naar Postindustriële Samenlevingen betekent de prijzenoorlog tussen Saoedi-Arabië en Rusland het volgende: ‘Hoge inflatie, een instorting van consumentenleningen en verwante economische sectoren, waardevermindering van pensioenen en uitkeringen, een begrotingstekort en het drukken van geld. Dit is een economische oorlog die het Kremlin als gemakkelijk beschouwt, maar die kan veranderen in een catastrofale nederlaag.’

Ook econoom Andrej Movtsjan van het Carnegie Center Moscow ziet grote negatieve gevolgen voor de economie. Volgens hem is een groei van het Bruto Binnenlands Product (BBP) in 2020 nu al uitgesloten; ook in de afgelopen jaren hing de economische groei van Rusland voor 99 procent samen met de olieprijs. ‘Er is nu één ding duidelijk: dit jaar wordt veel erger dan iedereen had kunnen verwachten, al helemaal voor gewone mensen en optimistische beleggers.’

grafieken olie economieLinks de jaarlijkse groei van het BBP van Rusland (% t.o.v. het voorgaande jaar), rechts de olieprijzen in de afgelopen 10 jaar (dollar per vat) (bron: Tradingeconomics.com)

 'Dit is een economische oorlog die het Kremlin als gemakkelijk beschouwt, maar die kan veranderen in een catastrofale nederlaag'

Belangen staatsoliebedrijf

Intussen doen er verschillende geruchten de ronde over de motivatie van de Russische overheid om zo plotseling de samenwerking met de OPEC op te geven. Vermoed wordt dat het idee uit de koker komt van Igor Setsjin, de baas van staatsoliebedrijf Rosneft en een trouwe bondgenoot van president Poetin. Volgens een anonieme bron van nieuwssite The Bell was Setsjin de enige van de leiders van Russische oliebedrijven die voor de beslissing van Novak tegen de afspraken met de OPEC was.

Waarom Setjsin hier belang bij zou hebben heeft te maken met de Amerikaanse productie van schaliegas en -olie. Naar schattingen van het Internationaal Energieagentschap zal de VS binnenkort Rusland en Saoedi-Arabië inhalen als grootste olie-exporteur ter wereld. Volgens de bron van The Bell wil Setsjin dit in de kiem smoren door de Amerikaanse olie uit de markt te prijzen. ‘Nu zullen we het ze laten zien! Bij de huidige prijs [die door de prijsafspraken van de OPEC hoger werd gehouden – red.] investeren zij actief in hun schalieolie, maar de winning daarvan is bij prijzen onder de $40 nauwelijks rendabel’, zou hij hebben gezegd.

сечинIgor Setsjin, hoofd van staatsoliebedrijf Rosneft (bron: Kremlin.ru)

 'Nu zullen we de Amerikanen wat laten zien!'

Het zou niet voor het eerst zijn dat andere olie-exporteurs een poging doen om de Amerikanen uit de markt te prijzen. Tussen 2014 en 2016 probeerde de OPEC dit al door de oliewinning grootschalig op te voeren. Dit mislukte toen doordat landen als Saoedi-Arabië te grote begrotingstekorten opliepen.

Nordstream 2

Volgens Alexander Dynkin, analist van het Moskouse Instituut voor de Wereldeconomie en Internationale Betrekkingen, heeft de Russische overheid nog een motief om de strijd aan te gaan met de Amerikaanse olie-industrie: het straffen van de VS voor de sancties die Washington oplegde op de Nord Stream 2 pijplijn, een pijplijn die de Siberische aardgasvelden direct verbindt met Duitsland via de Oostzee. 'Natuurlijk is het mogelijk  riskant om Saoedi-Arabië te dwarsbomen, maar dit is de Russische strategie op dit moment - een flexibele geometrie van belangen.'

 

Bronnen: Bloomberg, RBK, The Bell, Meduza, Carnegie Moscow

Wekelijkse update?

Iedere donderdag uitgelichte artikelen in uw mailbox

Eerst doorlezen? U kunt zich ook later aanmelden via de home pagina.

Als u in uw browser de cookies blokkeert, ziet u deze popup steeds weer. Daarvoor excuus.