Zelensky buigt voor de macht van oligarchen

President Zelensky heeft zijn kabinet ingrijpend gewijzigd en procureur-generaal Roeslan Rjabosjapka laten vervangen. Volgens Daria Kaleniuk van het Anti-Corruptie Actiecentrum is de grote schoonmaak hiermee een halt toegeroepen en hebben oligarchen de macht heroverd.

roeslan rjabosjakaDe ontslagen procureur-generaal Roeslan Rjabosjapka. Foto rechtenvrij

Voordat procureur-generaal Rjabosjapka werd wegstemd, sprak hij het parlement toe. Hij wees op de reorganisatie van het Openbaar Ministerie die hij in gang had gezet waarbij ruim 700 officieren van justitie werden ontslagen. ‘28 jaar was het OM een instrument van pressie en politieke vervolging. 28 jaar had de bevolking geen vertrouwen in dit instituut. 28 jaar lang was het OM een middel voor persoonlijke verrijking voor de uitverkorenen. Het resultaat waren oligarchen verkleed als officier van justitie. (…) Het nieuwe OM werkt pas drie maanden van de 28 jaar van zijn bestaan volgens de letter van de wet. Daarom sta ik nu hier. Daarom overwegen jullie mij te ontslaan. Dat is omdat degenen die wij eruit gezet hebben hun baan terug willen en willen doorgaan zoals ze dat 28 jaar lang deden.’   

Rjabosjapka somde strafvervolgingen op die onder zijn leiding in gang zijn gezet: martelingen door de politie, illegale boskap, illegaal gokken, fraude door eigenaars van 12 banken die grote sommen gelds gestolen en in het buitenland veiliggesteld zouden hebben. Deze zaken, aldus de weggestuurde procureur-generaal, werden in het verleden gesaboteerd en gesloten dankzij de corruptie van functionarissen. Tegen 1200 corrupte ambtenaren is een onderzoek geopend en tegen 900 van hen een dagvaarding uitgebracht, aldus Rjabosjapka.

Hij noemde de verwijten aan zijn adres verzinsels. En hij wees op de hoop die de vader van de vermoorde anti-corruptie activiste Kateryna Handzjoek uitdrukte, dat Rjabosjapka de moordenaars zou weten te vinden en te straffen. Verwijzend naar de naam van de partij van Zelensky ‘Dienaar van het Volk’, eindigde hij zijn toespraak met de woorden: ‘Ik ben niemands dienaar geworden. Ik was en ben onafhankelijk. En een onafhankelijkje aanklager kan niet gedwongen worden. Hij kan alleen worden ontslagen. Dus ik vertrek. Maar ik vertrek om terug te keren.’

Gevecht om Privatbank

Het initiatief om Rjabosjapka te ontslaan kwam van parlementsleden die doorgaan als bondgenoten van oligarch Ihor Kolomojsky. De procureur-generaal werd weggestemd met 263 tegen 18 stemmen. Kolomojsky vecht voor teruggave van 'zijn' Privatbank die werd genationaliseerd nadat er een tekort van 5,5 miljard dollar was geconstateerd. Kolomojsky ontkent dat hij het geld zelf aan de bank heeft onttrokken en in het buitenland heeft verstopt.

Woensdag stemde het parlement op voorstel van president Zelensky ook voor vervanging van premier Hontsjaroek, die pas zes maanden in functie was. Als verklaring hiervoor wijzen politieke analisten op de sterk gedaalde populariteit van Zelensky en zijn ergernis over een kritische uitlating van Hontsjaroek aan zijn adres die uitlekte. ‘Hij begrijpt niets van economie’, had Hontsjaroek na een overleg met de president gezegd.

800px oleksiy honcharukDe weggestuurde jonge premier Oleksyi Hontsjaroek. Foto Wikimedia

Het ontslag kan ook te maken hebben met het wetsvoorstel van Hontsjaroek om de teruggave van insolvente banken aan hun vroegere eigenaar te verbieden. Deze wet was bedoeld om met name Kolomojsky de voet dwars te zetten. Zelensky onderhield nauwe banden met de oligarch voor hij president werd. Zijn televisie-serie ‘Dienaar van het Volk’ waarmee hij beroemd werd zodat hij een  gooi kon doen naar het presidentschap werd uitgezonden op Kolomojsky’s tv-kanaal en hij liet zijn campagne door de oligarch steunen.

De nieuwe premier is Denys Sjmygal, een 44-jarige zakenman, die in het verleden de kolencentrales bestierde van een andere oligarch, Rinat Achmetov. Slechts vier ministers hielden hun eigen portefeuille, nog twee andere ministers bleven, maar kregen een andere taak.   

De benoemingen hebben tot bezorgde reacties in binnen- en buitenland geleid. Gevreesd wordt dat de technocraten vervangen zijn door personen die nauwe banden hebben met oligarchen, en niet aan voorwaarden van het IMF willen voldoen. Oekraïne onderhandelde op het moment van de kabinetswissel over een lening van 5,5 miljard dollar.    

Een van de kabinetsleden die ondanks zijn omstreden verleden wel mocht blijven, is Arsen Avakov, minister van Binnenlandse Zaken. Het Anti-Corruptie Actiecentrum wees op de ‘toevallige samenloop’ waarbij procureur-generaal Rjabosjapka werd ontslagen en minister van Binnenlandse Zaken Avakov mocht blijven waarna deze prompt een nieuw strafrechtelijk onderzoek aankondigde tegen het Anti-Corruptie Actiecentrum wegens vermeende fraude. Over Avakov heeft het Actiecentrum een serie zeer negatieve artikelen gepubliceerd en aangedrongen op zijn vertrek.

Namens Transparency International Ukraine zei Olena Tregoeb dat het abrupte ontslag van het kabinet het imago van het land schade toebracht, instabiliteit liet zien en investeerders zou afschrikken. 'Minstens een jaar zouden nieuwe mensen moeten hebben om resultaat te kunnen laten zien. Je kunt sommige mensen die slecht presteren snel vervangen, maar niet het hele kabinet.'

Bronnen: Kyiv Post, Hromadske, @DKaleniuk

Wekelijkse update?

Iedere donderdag uitgelichte artikelen in uw mailbox

Eerst doorlezen? U kunt zich ook later aanmelden via de home pagina.

Als u in uw browser de cookies blokkeert, ziet u deze popup steeds weer. Daarvoor excuus.