Ontslag MH17-team maakt weinig indruk, reorganisatie OM in Kiev loopt 'geweldig'

Tot nu toe is de reorganisatie van het Oekraïense Openbaar Ministerie, waarbij honderden ontslagen vallen, het meest succesvolle onderdeel van de justitiële hervorming onder president Zelensky. Dit vinden anti-corruptie activisten in Kiev.

screen shot 02 25 20 at 06.00 pmOekraïense officieren van justitie doen examen. Foto: gp.gov.us

Bij de reorganisatie raakten ook alle officieren van justitie die van meet af aan het onderzoek deden naar het neerhalen van de MH17 hun baan kwijt. Dit tot verontrusting van het Nederlandse OM en het Joint Investigation Team (JIT). Op 9 maart begint in de rechtbank Schiphol het strafproces tegen vier verdachten (drie Russen en een Oekraïner). Het internationale onderzoek naar andere betrokkenen gaat nog steeds door.

Van de zes officieren in het Oekraïense MH17-team werden er vijf ontslagen. De zesde mag blijven als verbindingsman met het JIT, maar niet meer als officier van justitie. Volgens het kantoor van de procureur-generaal in Kiev zijn er vier andere officieren aangesteld  voor het onderzoek naar de MH17. Zij hebben ervaring met oorlogsmisdaden, terrorisme en andere zware misdrijven, aldus de bekendmaking. Nederland heeft van Oekraïne de verzekering gekregen dat de continuïteit van het onderzoek gewaarborgd blijft.

In oktober begon onder leiding van de nieuwe procureur-generaal Roeslan Rjabosjapka een grote schoonmaak. Het doel hiervan is om het openbaar ministerie te zuiveren van corruptie, te professionaliseren en de overbemanning te reduceren.  Bij het landelijk OM, de regionale en plaatselijke kantoren zullen 5.000 van de 15.000 functies verdwijnen. Iedereen wordt aan theoretische en praktische examens onderworpen, gecontroleerd op integriteit en het voeren van gesprekken. Wie niet slaagt, raakt z’n baan kwijt. Van de 1.339 officieren werkzaam bij het landelijk OM zakte ruim 55%. De zuivering van regionale en plaatselijke kantoren komt hierna aan de beurt.  

Klachten over procedure

Opponenten van Rjabosjapka zeggen dat de procedure oneerlijk en ondoorzichtig is. Sommige officieren die bewijzen zouden hebben vervalst of onderzoek gesaboteerd, zouden de examens hebben gehaald en de reorganisatie hebben overleefd. Ook de ontslagen officieren uit het MH17-team beklaagden zich over de gang van zaken.

Vitali Sjaboenin van het Anti-corruptie Actiecentrum in Kiev  vindt het resultaat echter ‘geweldig’. ‘Ik wil eraan herinneren dat de twee eerdere hervormingen ermee eindigden dat 98% van de officieren hun baan hielden.’

President Zelensky ziet ook nadelen van de zuivering bij het openbaar ministerie. In een interview zei hij onlangs: ‘Tijdens de reorganisatie wordt het OM geconfronteerd met een gebrek aan officieren. Ze hebben ze gewoonweg niet. Ik denk dat dit heel gevaarlijk is.’

screen shot 02 25 20 at 06.04 pmProcureur-generaal Roeslan Rjabosjapka. Foto: gp.gov.ua

Er wordt nu een begin gemaakt met het vervullen van vacatures. Het salaris van de landelijke officieren van justitie zal worden verviervoudigd. In plaats van omgerekend 284 dollar per maand gaan ze bijna 1200 dollar verdienen, en daar bovenop komen nog bonussen en andere extra’s. ‘Dat is een behoorlijk salaris’, zegt de plaatsvervangend procureur-generaal Tsjoemak, ‘waarvoor we ten eerste kunnen eisen dat mensen werk verrichten en waarmee we ten tweede het risico van corruptie verlagen.’

Tegenstanders proberen intussen de reorganisatie deels terug te draaien. Een groep parlementsleden heeft vorige week een wetsvoorstel ingediend, waarmee officieren met ervaring bij sollicitaties  voorrang krijgen boven nieuwkomers. Het voorstel komt volgens het Anti-corruptie Actiecentrum uit de koker van medestanders van de minister van Binnenlandse Zaken Arsen Avakov, die naar de mening van activisten niets doet om zijn politiemacht te hervormen en zelf verdacht wordt van corrupte praktijken.

Binnen het OM is de anti-corruptie afdeling nog steeds een zwakke plek. Daar zwaait sinds 2016 Nazar Cholodnytsky de scepter. Uitgelekte opnamen in 2018 suggeerden dat hij corruptiezaken tegen machtige gezagsdragers saboteerde. Corruptiebestrijder Vitali Sjaboenin eist zijn ontslag, maar zegt dat Cholodnytsky’s mogelijkheden tot sabotage sterk verminderd zijn, nu hij Rjabosjapka als baas heeft. ‘Onder alle anti-corruptie onderzoeken staat nu de handtekening van Rjabosjapka.’

Bronnen: Interfax, Kyiv Post, Antac.org, Hromadske, NRC

Wekelijkse update?

Iedere donderdag uitgelichte artikelen in uw mailbox

Eerst doorlezen? U kunt zich ook later aanmelden via de home pagina.

Als u in uw browser de cookies blokkeert, ziet u deze popup steeds weer. Daarvoor excuus.