Meer dan 1300 Russen zijn sinds 17 augustus opgeschrikt door een bezoek of telefoontje van de politie. Het gaat om mensen wier gegevens zijn uitgelekt nadat zij zich hadden geregistreerd op websites voor acties van Navalny’s anti-corruptiebeweging FBK. De politiebezoeken lijken een poging om de oppositiebeweging van Navalny nog meer in diskrediet te brengen en aanhangers angst aan te jagen in de aanloop naar de komende parlementsverkiezingen van 19 september.
Leonid Volkov, de rechterhand van Navalny (Foto: Screenshot YouTube).
De onverwachte bezoeken van de politie begonnen in de avond van 17 augustus. OVD-info, een mensenrechtenorganisatie die politieke vervolging vastlegt, berichtte over politieacties die niet alleen in Moskou en Sint-Petersburg maar ook in een reeks provinciesteden zoals Samara, Vladivostok, Jaroslavl en Toela plaatsvonden. Agenten in burger klopten bij mensen thuis aan, stelden zich voor als de Russische opsporingsdienst en vroegen hoe de bewoners op die uitgelekte lijst terecht waren gekomen. Vervolgens vroeg de politie mensen om aangifte te doen tegen de beweging van Navalny wegens het illegaal verspreiden van persoonlijke gegevens.
De politie kwam ook aan de deur bij bekende tegenstanders van het regime zoals journalist Ilja Azar van de onafhankelijke krant Novaja Gazeta maar trof hem niet thuis. De mensen die met politiebezoek werden verrast, lieten OVD-Info weten dat de politie zich verder beleefd gedroeg en dat ze vooral op zoek leken te zijn naar jonge Navalny-aanhangers.
Ook mensen die donaties hebben gedaan aan het inmiddels geliquideerde anti-corruptiefonds FBK (in juni werden FBK en de regionale stafkantoren door de rechter tot extremistische en dus verboden organisaties bestempeld) kregen bezoek van de politie. Hen werd gevraagd waarom zij een donatie hadden gedaan aan het anticorruptiefonds. Financiële steun aan een extremistische organisatie is strafbaar dus mensen die geld gedoneerd hebben aan FBK kunnen in principe nu strafrechtelijk vervolgd worden.
Dreigbrieven en ontslagen
Gegevens van aanhangers van Navalny zijn meerdere malen gelekt. Vast staat dat in april een lijst met e-mailadressen is uitgelekt van een half miljoen Russen die zich hadden geregistreerd op een website voor een demonstratie voor de vrijlating van Aleksej Navalny. Volgens anticorruptiefonds FBK zijn die persoonsgegevens gestolen door Fjodor Gorozjanko, een ex-medewerker van het anticorruptiefonds. Hij zou ze vervolgens hebben doorverkocht voor meer dan een miljoen roebel (meer dan 11.500 euro). De ex-medewerker ontkent betrokkenheid bij het lek. Door een onbekende is deze lijst gekoppeld aan een lijst met persoonsgegevens van de overheid waardoor ook woonadressen getraceerd konden worden.
Sinds dit privacylek ontvangen mensen die zich geregistreerd hadden voor de protestactie dreigbrieven waarin staat dat hun werkgever hen daarom spoedig kan ontslaan. Met name mensen die voor de overheid werken zijn bang om zich met Navalny en zijn beweging te affiliëren. De gelekte persoonsgegevens hebben al geleid tot een reeks ontslagen van mensen in overheidsdienst. Zo zijn ruim 100 medewerkers van de Moskouse metro ontslagen, zij hadden zich allen geregistreerd voor de actie voor vrijlating van Navalny. Inmiddels is bij tien mensen het ontslag weer ingetrokken, na een rechtszaak en dankzij tussenkomst van de vakbond. Maar 38 anderen wachten nog op een uitspraak van de rechter.
In juli zou een database zijn uitgelekt van Moskovieten die zich hadden aangemeld om strategisch te gaan stemmen via de actie ‘Slim stemmen’, eveneens georganiseerd door Navalny’s anti-corruptiebeweging. De gegevens waren te zien op een kanaal van Telegram dat gelekte gegevens publiceert. Het zogenaamde ‘Slim stemmen’ is een door Navalny opgezette campagne om mensen op te roepen zo te stemmen dat er minder kandidaten van regeringspartij Verenigd Rusland worden gekozen. Per kiesdistrict worden mensen door Navalny’s organisatie geadviseerd om op bepaalde kandidaten van de zogenaamde ‘systeemoppositie’ te stemmen zodat er minder zetels naar Verenigd Rusland gaan. Door deze strategie verloor Verenigd Rusland bij de gemeenteraadsverkiezingen van september 2019 onverwachts veel zetels. Ook in andere regio’s is de methode succesvol gebleken.
Dat er via de website 'Slim Stemmen' persoonsgegevens zijn gelekt, zou te maken hebben met een fout van Navalny's ICT team, zeggen de medewerkers in een verklaring. Een deel van de vrijgekomen gegevens zou dus te wijten zijn aan het team zelf, maar Navalny's medewerkers wijzen er ook op dat er fake websites voor 'Slim stemmen' zijn gemaakt, waardoor aanhangers van Navalny zich soms per ongeluk op een verkeerde, onveilige website hebben laten registreren. Hiermee wordt Navalny's organisatie in diskrediet gebracht. Het beschadigt namelijk het vertrouwen van burgers.
Intimidatie
Op Facebook zegt Navalny’s rechterhand Leonid Volkov in een reactie op de politieactie dat zijn organisatie niet bewust persoonlijke gegevens heeft verzameld of bewaard. Volgens hem is de politie nu aanhangers van Navalny aan het opzoeken om mensen af te schrikken. Met de verkiezingen voor de nationale Doema voor de deur, probeert de regering om elke vorm van oppositie de kop in te drukken. Het duidelijkste voorbeeld hiervan is de opsluiting van Aleksej Navalny nadat hij een eerdere aanslag op zijn leven had overleefd. Maar ook de registratie van Navalny's anticorruptiefonds als een ‘extremistische organisatie’ is een manier geweest om het laatste beetje effectieve oppositie het zwijgen op te leggen. Onder andere Ljoebov Sobol, een prominente juriste van Navalny's beweging en zijn persvoorlichter Kira Jarmysj hebben in augustus Rusland verlaten omdat de rechter hun vrijheidsbeperkende maatregelen heeft opgelegd waardoor zij niet meer zouden mogen reizen. Ook minder bekende medewerkers van Navalny's organisatie hebben het afgelopen jaar Rusland moeten verlaten omdat zij strafrechtelijk vervolgd worden.
Volkov bestempelt de politieactie als ‘terreur’. Volgens hem zijn er 10.000 mensen geregistreerd via de websites van Navalny’s organisatie, maar is de politie niet in staat om zoveel mensen af te gaan. Daarom proberen ze volgens hem een klein aantal mensen te intimideren ‘zo angstaanjagend en luidruchtig mogelijk, ’s nachts, tegelijkertijd, met bedreigingen en gestamp op de deur zodat al onze honderdduizenden aanhangers in Moskou zich onveilig voelen, bang zijn en ’s nachts opschrikken van voetstappen in het trappenhuis. Dat is gewone terreur, niets meer, niets minder.’
Bronnen: Deutsche Welle, Novaja Gazeta, Echo Mosvky, Meduza, Radio Free Europe