Rusland laat Oekraïense steden in bezet gebied volstromen met Russische staatsburgers. Naar het kapotgebombardeerde Marioepol hebben zich al 40.000 immigranten uit Rusland laten lokken met werk, hogere lonen en beloften van een nieuwe woning. De strategie van Moskou is om de bezette gebieden te verzadigen met Russen en zo de Oekraïense identiteit te laten verdwijnen. Gevluchte Oekraïners kijken wanhopig toe, schrijft Elina Beketova van de denktank CEPA.
Marioepol (picture twitter)
door Elina Beketova
In november ontmoette ik in Washington een gezin uit Novotroitske, een kleine nederzetting in het bezette deel van de provincie Cherson. Ze waren gevlucht voor de oorlog en bezetting en probeerden wanhopig iemand te vinden om in hun appartement te wonen. Toen ik vroeg waarom het zo belangrijk was, vertelde Iryna, de moeder van het gezin, me dat verlaten appartementen in beslag werden genomen door Russische soldaten. ‘We willen onze flat niet aan ze geven.’
Het is een hartekreet die de wanhoop laat zien van zovelen die konden ontkomen. Ze kunnen er niet zijn, maar willen niet dat anderen, in de eerste plaats de bezetters, pakken wat niet van hen is. Waar Iryna bang voor is, is ook te lezen in rapporten uit heel bezet Oekraïne.
‘Er zijn veel berichten op sociale media dat mensen uit Tsjetsjenië, Boerjatië en andere nationaliteiten vanuit Rusland in Marioepol zijn aangekomen’, zegt de 39-jarige Inna, die in maart 2022 uit de belegerde stad wist te ontsnappen. Het appartement waarin ze had gewoond, werd geraakt door een raket en het negen verdiepingen tellende gebouw stond twee dagen na hun vertrek in lichterlaaie.
Inna had een bakkerij in Marioepol en was, net als miljoenen Oekraïners, niet voorbereid op de grootschalige invasie. Na wekenlang van constante beschietingen, maar liefst 200 explosies per dag en leven in een kelder, wist ze met haar ouders en zus te ontsnappen.
Onherkenbaar Marioepol
Ze probeert afbeeldingen of video's van haar geboortestad niet te zien omdat het te veel pijn doet. ‘Op een foto is de stad onherkenbaar, want Marioepol is volledig verwoest’, zegt ze. ‘Het is alsof je een lijk ziet dat bijna volledig is verbrand en iemand alleen kan worden herkend aan enkele persoonlijke kenmerken. Alleen iemand die een deel van de stad heel goed kent, herkent het op een foto.’
Nadat Marioepol was gebombardeerd en onbewoonbaar had gemaakt, kondigden de Russen aan dat ze de stad zouden herbouwen. Sint-Petersburg heeft een stedenband met Marioepol aangeknoopt en ten minste 25 organisaties uit de geboorteplaats van Vladimir Poetin zijn betrokken bij de financiering van bouwwerkzaamheden.
De Russische strategie is om het bezette Oekraïne te verzadigen met andere etniciteiten en de Oekraïense identiteit daarin te laten verdwijnen. Het Kremlin heeft veel arbeiders naar Marioepol gestuurd, met name van inheemse volkeren, waaronder Boerjatten en Toevanen, naast Kaukasiërs en mensen uit Centraal-Azië.
Demografische transformatie
Petro Andrioesjtsjenko, een gevluchte adviseur van de burgemeester van Marioepol, zegt dat Rusland niet alleen Oekraïners verdreef en arbeidskrachten importeert, maar ook mensen uit zijn eigen steden wegstuurt die het niet wil hebben. ‘Moskou en Sint-Petersburg slaakten een zucht van verlichting’, zegt hij.
Volgens Andrioesjtsjenko zijn ongeveer 40.000 mensen naar Marioepol verhuisd, gelokt met beloften van hogere salarissen. Het gemiddelde loon in de bouw is 230.000 roebel (€ 2.275) per maand, legde hij uit. ‘Een dergelijk salaris krijg je nu niet in Rusland. Daarom gaan ze naar Marioepol’, zegt hij. ‘In het begin werden de inwoners van Marioepol ingehuurd voor werk in bouw, nu niet meer.’ De demografische transformatie gaat zo snel dat, als de stad niet wordt bevrijd, binnen vijf jaar 80% van de bevolking Russisch zal zijn, voegt hij eraan toe.
Er zijn honderden soortgelijke verhalen in de bezette gebieden. In de provincie Zaporizja zijn artsen uit Moermansk ingevlogen om patiënten in het Primorsk districtziekenhuis te behandelen, terwijl arbeiders uit de Tsjoevasjische republiek beschadigde gebouwen in het dorp Osypenko herstellen. In de provincie Loehansk hebben de bezetters Russische staatsburgers onmiddellijk onderdak, werk en betaalbare leningen voor de aankoop van woningen verstrekt.
Familieleden van bezetters
Ongeveer 60% van de inwoners van Melitopol, in de provincie Zaporizja, heeft de stad verlaten en is verhuisd naar door Oekraïne gecontroleerd gebied. ‘Hun plaats is ingenomen door Russische burgers, die in de meeste gevallen familiebanden hebben met eenheden van het Russische leger en de bezettingsbestuurders’, meldde het Nationale Verzetscentrum van Oekraïne in mei. ‘Bijgevolg zijn bijna alle door autochtone bewoners verlaten woningen bewoond.’
Het is moeilijk te geloven dat iemand zou willen gaan wonen in een stad die zo volledig verwoest is als Marioepol, maar mensen willen er ook onroerend goed kopen. Russische immigranten leggen uit dat ze aan zee willen wonen en ze denken dat de actieve fase van de vijandelijkheden al achter de rug is.
Vastgoedadvertenties
Vastgoedadvertenties tonen gebouwen die de littekens van de oorlog dragen, waaronder een half verwoest pand met vijf kamers, dat duidelijk een comfortabel middenklasse huis was, met het woord ‘Mensen’ nog steeds op de poort om te proberen soldaten af te schrikken en een muur met gaten van een granaatinslag. Het is te koop voor € 45.000.
Te koop voor € 45.000: half verwoest en verlaten huis met zichtbare inslagen
en woord 'Mensen' op de poort
De strategie van Rusland om mensen te hervestigen en de bevolking te veranderen in gebieden van Oekraïne die bezet zijn sinds de grootschalige invasie, is een echo van de massale deportaties van Oekraïners in de Sovjet-tijd en het meer recente programma op de Krim. Volgens verschillende schattingen zijn er sinds 2014 tussen de 600.000 en een miljoen Russen naar de Krim verhuisd.
Er is geen kans dat Moskou stopt met het laten volstromen van Oekraïense gebieden met Russen, massale deportaties van Oekraïners, of het ontvoeren van Oekraïense kinderen, tenzij alle bezette gebieden worden bevrijd door het Oekraïense leger.
De Oekraïense autoriteiten en degenen die de bezette gebieden ontvlucht zijn, geloven dat ze kunnen winnen en dat de inwoners na de bevrijding naar hun huizen kunnen terugkeren.
‘Ik geloof in bevrijding, ik hoop dat het niet lang zal duren, aangezien mijn ouders in de 70 zijn en ze dromen van een terugkeer naar huis’, zegt Inna, de ondernemer uit Marioepol. ‘We moeten ons psychologisch voorbereiden op de confrontatie met de stad zoals die nu is.’ Inna woont als vluchteling in Groot-Brittannië, maar denkt voortdurend eraan hoe ze haar bedrijf en haar leven in haar geboortestad weer kan opbouwen.
Dit artikel is vertaald uit het Engels en overgenomen van de denktank Cepa
Elina Beketova is een in-residence fellow bij het Democracy Fellowship-programma van het Centre for European Policy Analysis (CEPA). Haar onderzoek richt zich op de tijdelijk bezette gebieden van Oekraïne. Ze heeft eerder gewerkt als journalist, redacteur en tv-presentator voor verschillende nieuwszenders in Charkiv en Kyiv.