Dat Poetin de winnaar was van de top in Helsinki lijdt geen twijfel. Hij was beter voorbereid, consistenter en slimmer. Trump heeft zich de kaas van het brood laten eten en de twijfels over zijn loyaliteit en betrouwbaarheid alleen maar doen toenemen. Maar ook Poetin heeft minder bereikt dan had gekund, zegt analist en ex-top-diplomaat Vladimir Frolov. Alleen al het noemen van zijn aartsvijand William Browder was een misser van de bovenste plank.
(foto Kremlin.ru)
door Vladimir Frolov
Vladimir Poetin kan tevreden zijn met de resultaten van zijn eerste volledige topontmoeting met Donald Trump. Het belangrijkste doel lijkt bereikt: een ontdooiing van de politieke relaties en contacten, die in 2014 zijn bevroren door de Obama-administratie in antwoord op de Krim en de Donbas. Naar het zich laat aanzien stonden daar geen concessies van Russische zijde en wijzigingen in de Russische politiek tegenover.
Poetins opdracht was sterk vereenvoudigd door de talloze keren dat Trump tijdens zijn reis door Europa de wens uitsprak om de betrekkingen met Rusland te verbeteren en zelfs met Poetin vriendschap te sluiten. De laatste tweet van Trump voor de top, waarin hij 'de jarenlange domheid en stupiditeit van de kant van de VS' de schuld gaf voor de verslechterde betrekkingen met Rusland, onderstreepte feitelijk de voorzet die het Kremlin aan de vooravond van de ontmoeting gaf: voor een verslechtering van de betrekkingen zijn gewoon 'geen objectieve redenen'. Met andere woorden: de Obama-administratie had als het ware zonder enige grond de betrekkingen verziekt. Het twitterantwoord van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken met het spottende 'We agree! was eigenlijk overbodig trollen.
Geopolitieke pariteit
Het belangrijkste wat Poetin heeft gekregen was de mogelijkheid op de persconferentie naast de Amerikaanse president te staan en de grote internationale problemen op te sommen, die hij nu samen met Donald Trump gaat oplossen, zonder terug te blikken op het verleden of rekening te houden met de mening van andere staten. Dat was de officiële erkenning van de status van Rusland als wereldmacht, gelijkwaardig aan de VS, de heilige 'geopolitieke pariteit' waarnaar de Russische president zijn hele vorige termijn heeft gestreefd.
Deze status werd ook onderstreept door Poetin en Trumps voortdurende verzekering dat Rusland en de VS de twee enige nucleaire wereldmachten en energiesupermachten zijn, evenals door het enigszins mistige voorstel van Poetin om na te denken over de vorming van een Russisch-Amerikaanse evenknie voor de OPEC ter 'stabilisering van de prijzen'. Kennelijk heeft Trump gevraagd de export van Russische olie te verhogen in antwoord op het Amerikaanse embargo op export uit Iran.
'Het is nog maar vier uur geleden dat de verhoudingen slecht waren, maar nu zijn ze beter,' zei Trump op de persconferentie. Wat kun je nog meer wensen? Bij dit alles zag Poetin er uit als de 'oudere partner', beter voorbereid, concreter en preciezer. Hij was leidend en niet volgend. Trump zag er een beetje gedesoriënteerd uit, als iemand die slecht begreep waar het allemaal over ging.
Geen grote deals
De concrete afspraken, afgaand op Poetins aankondigingen, zijn nogal bescheiden en 'grote deals' zijn niet gesloten. Er is geen afspraak over de instelling van werkgroepen over de belangrijkste kwesties. Bijvoorbeeld het streven om 'de dialoog over strategische stabiliteit en nucleaire non-proliferatie te hervatten' is slechts heel bescheiden onderstreept door Ruslands overdracht van 'aantekeningen met een serie concrete voorstellen' (dat is dus feitelijk niets). De Russische belangen in het ontwapeningsdossier - de verlenging van START-3 (het akkoord over beperking van strategische kernwapens - red.), het gevaar van het Amerikaanse afweerraketschild, de uitvoering van het INF-akkoord (over kernwapens van middellange afstand - red.), de stationering van wapens in de ruimte zijn geen van alle door Trump als prioriteit aangemerkt. Misschien gebeurt dat in de toekomst, maar wellicht ook niet.
Het besluit dat de presidenten genomen zouden hebben om twee werkgroepen te creëren - een bestaande uit zakenlui die de economische samenwerking moeten verbeteren (een zachte vorm van discussie over de sancties) en de tweede uit experts internationale betrekkingen, bedoeld om 'een langetermijn filosofie voor de betrekkingen' te bespreken (een soort 'tweede diplomatieke route') legt niemand enige verplichting op.
Syrië
Er is ook geen 'grote deal' om Iran uit Syrië te drijven in ruil voor het terugtrekken van Amerikaanse troepen en de Amerikaanse erkenning van de legitimiteit van het aanblijven van het Assad-bewind. Poetin kon absoluut niet 'Iran opgeven'. Iran en zijn militairen en speciale troepen totaal uit Syrië verdrijven, zoals de Israelische premier Netanjahoe bij zijn laatste bezoek aan Moskou heeft geëist, ligt niet in Moskous vermogen. Ze worden een deel van het regime en van de Syrische macht, die zonder hen de controle over de 'bevrijde gebieden' niet kan handhaven.
Maar het lijkt erop alsof Rusland en de VS het eens zijn over de veiligheidsgaranties voor Israël in zuid-west Syrië, met herstel van het veiligheidsregime op de Golan hoogvlakte volgens resolutie 338 van de VN Veiligheidsraad uit 1974. Er is geen overeenstemming over de terugtrekking van de Amerikaanse troepen, dat zijn de VS niet van plan. Maar het is ons kennelijk gelukt Trump te betrekken bij het verlenen van internationale hulp aan het Syrische regime voor de wederopbouw van het land na de oorlog (dat werd nu geblokkeerd door de VS en de EU tot er een volledige politieke regeling en machtsoverdracht was). We zullen zien hoe dat er in de praktijk uit zal zien, want de Russische humanitaire hulp aan Syrië was tot 2018 lachwekkend - $6,3 miljoen tegenover $1,47 miljard uit Amerika. En trouwens: het Assad-regime is niet geïnteresseerd in de terugkeer van Syrische vluchtelingen, waarover Poetin repte.
Begrijpelijk zijn de meningsverschillen over de nucleaire Iran-deal. Moskou kan het torpederen van die deal (door de VS - red.) niet ondersteunen, maar zal de VS niet erg tegenwerken. Poetin heeft verklaard bereid te zijn te bemiddelen tussen Washington en Teheran, maar dat is een traditionele Russische positie - een conflict tussen de VS en Iran is in ons voordeel, zolang het geen militair conflict wordt.
Oekraïne
Interessant is Oekraïne. Op de persconferentie heeft Poetin niets nieuws gezegd (het is een intern Oekraïens conflict, Kiev voert de akkoorden van Minsk niet uit), als je het geen nieuws vindt dat Trump niet heeft erkend dat de Krim Russisch is en sprak van een 'illegale annexatie', maar de kwestie is gesloten. Vlak voor de top zeiden Amerikaanse diplomaten tegen tv-station ABC dat Moskou signalen afgeeft voor nieuwe voorstellen over Oekraïne (hoewel de belangrijke experts op dit thema - Vladislav Soerkov en Kurt Volker afwezig waren bij de top). Poetin heeft dat na afloop van de top tegenover het [Russische] Eerste kanaal bevestigd, hoewel hij er niet bij zei dat het hier om Russische voorstellen gaat, hij zei alleen dat er enkele nieuwe ideeën om het conflict in de Donbas te regelen zijn besproken op expertniveau. Wellicht over een nieuw mandaat en plaatsbepaling voor vredestroepen? Poetin deed ook een kleine concessie over de doorvoer van Russisch gas door Oekraïne - wij zijn bereid het transitcontract te verlengen als Kiev afziet van juridische claims jegens Gazprom (het Oekraïense gasbedrijf Navtogaz heeft rechtszaken voor $2,3 miljard gehonoreerd gekregen).
Het 'verraad' van Trump
Op de kwestie van de Russische inmenging in de Amerikaanse verkiezingen is er geen vooruitgang geboekt. Het is niet gelukt het thema te sluiten (hoewel men daarop hoopte). In feite is de situatie alleen maar verslechterd. Dat kwam door het stupide gedrag van Trump op de persconferentie, waar hij niet achter zijn Amerikaanse inlichtingendiensten ging staan ('er was inmenging en die gaat tot op de dag van vandaag door') maar de verzekeringen van Poetin accepteerde ('hij heeft alles krachtig ontkend en ik zie geen reden waarom hij zich zou hebben moeten inmengen,' zei Trump).
De chef van de Amerikaanse CIA Dan Coats, die vlak voor de top nog waarschuwde tegen de voortdurende Russische inmenging in de verkiezingen en de cyberaanvallen op Amerikaanse infrastructuur sprak de woorden van Trump direct tegen.
Foto Kremlin.ru
Toch was ook de Russische voorbereiding op het thema niet erg succesvol. Poetin zei: we zullen ons niet in de verkiezingen mengen, verwijzend naar de Congresverkiezingen van dit najaar, waarmee hij Trump een 'winstpunt' zou hebben kunnen geven. Daar had hij het bij moeten laten. Maar nee, Poetin stelde voor een werkgroep voor cybersecurity in te stellen om de feiten te onderzoeken (hij doelde op de beschuldigingen tegen de officieren van de Russische militaire inlichtingendienst). Zo'n werkgroep hebben de Russen vorig jaar in Hamburg al voorgesteld, maar de Amerikanen gingen destijds niet akkoord.
Daarna raadde Poetin speciaal aanklager Mueller aan een Russisch-Amerikaanse overeenkomst over wederzijdse juridische steun uit 1999 te benutten om een officieel verzoek in te dienen bij de Russische juridische organen (dat idee lanceerde hij voor het eerst in maart in het interview met Megin Kelly), waarna de Russische burgers die Muellers belangstelling hebben getrokken kunnen worden ondervraagd door onze onderzoeksrechters, ja zelfs in het bijzijn van Amerikanen.
William Browder
Natuurlijk moest daar iets tegenover staan. In ruil daarvoor zouden onze juridische diensten William Browder moeten kunnen ondervragen alsook de Amerikaanse inlichtingenofficieren, die Browder en zijn partners zouden hebben geholpen $1,5 miljard uit Rusland weg te sluizen, zonder daarvoor 'Amerikaanse belastingen' (!) te hebben betaald. Browder en zijn partners zouden ook $400 miljoen hebben overgemaakt naar het verkiezingsfonds van Clinton. Of dit klopt is zeer de vraag, de Amerikaanse wet verbiedt zulke grote giften, en er is ook niet zo’n overboeking gevonden naar het charitatieve fonds van president Clinton).
Dat hij Browder bij naam noemde op de persconferentie was een misser. Poetin onderstreepte daarmee hoe belangrijk hij het vindt dat de Magnitski-wet wordt afgeschaft [de Magnitski-wet is in zeven landen, waaronder de VS, aangenomen om functionarissen die betrokken zijn bij de dood in de gevangensi van Browders advocaat Sergej Magnitski op een zwarte lijst te zetten. Hij diende als voorbeeld voor de latere strenge Amerikaanse sanctiewetgeving - red.]. Poetin herhaalde daarmee in feite letterlijk de inhoud van het 'compromitterend materiaal over Clinton', dat [de Russische -red.] advocate Natalja Veselnitskaja meebracht naar haar ontmoeting met de zoon van Trump in juni 2016. [Veselnitskaja lobbiede voor het opheffen van de Magnitski-wet - red.] Deze primeur van de New York Times begroef een jaar geleden alle afspraken van Trump en Poetin tijdens hun ontmoeting in Hamburg. Nu zal dat opnieuw zo'n negatieve resonans krijgen.
Wat de ondervraging betreft van Russische spionnen op Russisch grondgebied, met deelname van Amerikaanse onderzoeksrechters: hoewel Trump dat een interessant idee vond, daarmee zal niemand instemmen. Moskou gaat daar ook helemaal niet van uit. Dat is puur trollen, waar Trump is ingetrapt. De Engelsen hebben hier in 2006 ervaring mee opgedaan, toen ze naar Moskou kwamen om Loegovoj en Kovtoen over de Litvinenko-zaak te ondervragen. Ze vertrokken met lege handen [Loegovoj en Kovtoen worden verdacht van de moord op Livinenko met het gif polonium in 2010. Ze genieten als Doemaleden parlementaire onschendbaarheid in Rusland - red.]. Bovendien komt het voorstel aan Mueller om naar Rusland te komen te laat. De aanklacht is al ingediend, het onderzoek is afgerond, de verdachten moeten nu in de rechtbank worden verhoord, als ze daar ooit belanden. Mueller heeft de zaak overgedragen aan het Amerikaanse ministerie van Justitie, dat namens de staat de aanklacht in een rechtszaak zal presenteren.
Poetins kok Prigozjin
Vreemd klinken ook de opmerkingen van Poetin over de strijd van restauranthouder Prigozjin met speciaal aanklager Mueller over de verdenking van zijn betrokkenheid bij de 'trollenfabriek' [in Petersburg - red.] Enerzijds zegt Poetin: de staat heeft daar helemaal niks mee te maken, we hebben er niks over gehoord, en tegelijkertijd demonstreert hij dat hij tot in detail op de hoogte is van de pogingen van Prigozjin om de beschuldigingen in de rechtszaal te ontkrachten. Daarbij verdraait hij ook nog eens de informatie, want de beschuldigingen tegen Prigozjin zijn niet voor het gerecht gebracht en kunnen daar dus ook niet zijn ontzenuwd. De advocaten van Prigozjin eisten toegang tot alle materiaal van het onderzoek, wat hen de kans zou geven uit te vissen hoe de Amerikanen hun informatie over [Prigozjins internetbedrijf - red.] Internet Research Agency hebben gekregen, maar de rechtbank heeft die eis afgewezen.
Het gedrag van Trump op de persconferentie met Poetin is in de VS al 'verraad' genoemd, in Washington is het een enorm schandaal dat almaar groter wordt. Dat zal het onmogelijk maken een ander belangrijk doel van Moskou te verwezenlijken - Trump te helpen het 'narratief' te creëren van zijn persoonlijke 'diplomatieke triomf' in Helsinki, dat hij met zijn pr-talenten in de VS zou hebben kunnen uitrollen. Dat narratief zou de afkondiging van nieuwe Amerikaanse sancties tegen Rusland moeilijker hebben gemaakt en zou het voor Trump politiek onmogelijk hebben gemaakt terug te keren naar een harde confrontatie met Rusland. Het was in Ruslands belang Trump voor te stellen als iemand die via een reguliere vertrouwelijke dialoog met Poetin investeert in een verbetering van de betrekkingen. Trump zou daarmee de enige westerse leider worden, die het onmogelijke had bereikt - constructieve relaties met Poetin.
Dat verhaal van 'de triomf van Helsinki' zou Trump ertoe hebben aangezet serieuze concessies te doen om de legende over het nut van 'goede betrekkingen met Rusland' (getting along with Russia) in stand te houden. Maar Trump heeft dat productieve idee ten grave gedragen. Het narratief van de 'triomf' wordt verdrongen door het narratief over 'het verraad'.
'Beter dan super!' zo karakteriseerde minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov de resultaten van de ontmoeting in Helsinki. Misschien loopt hij, net als een jaar geleden in Hamburg, iets te hard van stapel.
Dit artikel is een enigszins verkorte vertaling van het stuk dat wij overnamen van Republic.ru