HRW: Rusland beperkt uitingsvrijheid online steeds meer

Russische burgers zijn steeds minder zeker van wat ze kunnen zeggen. Ze weten niet wanneer ze een grens overschrijden die hun een hoge boete of zelfs gevangenisstraf oplevert. Dat zegt Human Rights Watch in een rapport Russia: Assault on Freedom of Expression.

door Redactie

In Rusland vinden vrije discussie en kritiek op de regering plaats op internet, vooral via de sociale media. De afgelopen jaren, vooral sinds de omwenteling in Oekraïne in 2014, zijn er veel maatregelen genomen om het internet onder scherper toezicht van de staat te stellen. Sommige maatregelen, zoals de wet op het bewaren van communicatie op internet, zijn nog in een pril stadium van uitvoering, maar intussen hanteert de overheid oudere wetten om online vrijheid te beperken, zo stelt het rapport.

Veroordeeld wegens extremisme

Honderden gebruikers van sociale media worden veroordeeld wegens ‘extremisme’. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om kritiek op de annexatie van de Krim, satire gericht tegen de orthodoxe kerk en de Russische militaire interventie in Syrië.

Human Rights Watch haalt cijfers aan van de Russische NGO SOVA Centrum, dat heeft berekend dat er in 2015 216 gebruikers van sociale media werden veroordeeld om hun uitlatingen. In 2010 waren dat er maar 30.

Als voorbeeld geeft het rapport blogger Alexei Koengoerov uit het Siberische Tjoemen, die in december 2016 tweëneenhalf jaar cel kreeg voor kritiek op de Russische rol in Syrië. In een stukje op zijn blog schreef hij dat Rusland daar terroristen hielp in plaats van bevocht. Een ander voorbeeld is de video-blogger Roeslan Sokolovski, vervolgd wegens het beledigen van de gevoelens van gelovigen. Sokolovski stak de draak met de orthodoxe kerk, hij ving onder andere pokemons in een kerk en zei dat het jammer was dat hij de meest zeldzame pokemon niet kon vangen: Jezus. Het OM eiste drie jaar, maar de rechter veroordeelde Sokolovski tot een voorwaardelijke straf. Hij heeft 300.000 volgers en zijn arrestatie riep protest op van bekende Russen.

sokolovsky pokemongoRoeslan Sokolovsky speelt Pokemon-go in een kerk. Foto rechtenvrij

De 26-jarige Darja Poljoedova kreeg twee jaar cel omdat ze op Vkontakte zich kritisch had uitgesproken over de Russische politiek in Oekraïne. ‘Geen oorlog in Oekraïne, maar revolutie in Rusland’, was een van haar uitspraken. Ze had niet meer dan 38 volgers en riep niet op tot geweld, maar dat maakte voor de rechter niet uit. Op de Krim zijn vooral Krim Tataren, die het oneens zijn met de annexatie, het doelwit van vervolging en berechting.

Internet heeft tv ingehaald

Het gebruik van internet is in Rusland enorm gegroeid. Het aantal actieve gebruikers wordt nu geschat op 100 miljoen, 70% van de bevolking. Jongere generaties laten zich niet meer informeren via de door de staat gecontroleerde massamedia, maar halen hun informatie van internet. Dit verontrust de Russische autoriteiten steeds meer. Oppositieleider Navalny bereikte met een videofilm waarin hij premier Medvedev beschuldigde van corruptie 20 miljoen Russen. Toen hij opriep om verantwoording te eisen van Medvedev gingen vervolgens in 80 steden mensen de straat op. De Russische overheid zint op manieren om zelf op sociale media actief te worden, maar tegelijkertijd wordt via oude methoden geprobeerd om ongewenste informatie te weren.

Roskomnadzor, de organisatie die toezicht houdt op telecommunicatie, kan internet-sites blokkeren zonder rechterlijke uitspraak. Het gebeurt meestal op basis van een order van de openbare aanklager, die verwijst naar wetten ter bescherming van kinderen, verbod op ‘homo-propaganda’ en extremistische of niet-toegestane activiteiten. In 2016 zijn er, volgende de opgave van Roskomnadzor, 87.000 URL’s verboden, een record.

Lange lijst verboden

In 2016 werd het internationale netwerk LinkedIn verboden. LinkedIn dat 6 miljoen gebruikers in Rusland had, zou de regels voor het opslaan van gegevens hebben overtreden. Onlangs werd de communicatiedienst Telegram, te vergelijken met WhatsApp, ervan beschuldigd terroristen te helpen door berichten van gebruikers te versleutelen. Telegram beschouwt de beschuldiging als een mogelijke opmaat om de dienst in Rusland te verbieden.

Het rapport somt een lange lijst op van wetten die sinds 2012 zijn aangenomen en die de vrijheid van meningsuiting beperken. In de aanbevelingen vraagt Human Rights Watch de Russische regering onder andere om de vage bewoordingen van de wet tegen extremisme aan te passen, de wet uit 2014 waardoor bloggers zich moeten registreren in te trekken, evenals de wet op verbod van ‘homo propaganda’. Kritiek heeft HRW ook op de wetten die dataverkeer bewaren en controleren.

Wekelijkse update?

Iedere donderdag uitgelichte artikelen in uw mailbox

Eerst doorlezen? U kunt zich ook later aanmelden via de home pagina.

Als u in uw browser de cookies blokkeert, ziet u deze popup steeds weer. Daarvoor excuus.