In 1991 ontbonden de presidenten van Rusland, Oekraïne en Wit-Rusland de Sovjet-Unie. Per referendum stemde 92 procent van de Oekraïners voor uittreding. Zo werd de Sovjetrepubliek Oekraïne (45 miljoen inwoners) onafhankelijk. Estland, Letland, Litouwen en Georgië waren hen voorgegaan.
Het was de tweede keer in een eeuw tijd dat Oekraïne zich onafhankelijk verklaarde: na de anti-tsaristische revolutie van 1917 bestond drie jaar lang een soevereine republiek Oekraïne, totdat de bolsjewieken het land weer inlijfden. Maar het verlangen naar onafhankelijkheid bleef sluimeren.
1914
Tsaristisch Rusland, bij het begin van de Eerste Wereld de belangrijkste bondgenoot van Frankrijk en Engeland tegen het Duitse Keizerrijk en het Habsburgse Rijk, bezet de Oekraïense gebieden Oost-Galicië en Boekovina.
1917 – 1918
Na de anti-tsaristische Februarirevolutie komt in Kiev voor het eerst de Centrale Raad als soeverein parlement van Oekraïne bijeen. Deze Rada proclameert na de communistische Oktoberrevolutie van oktober 1917 een eigen Oekraïense Volksrepubliek, los van het Russische Rijk en de Oekraïense Sovjetregering in Charkov. Deze eerste Oekraïense republiek kent drie officiële staatstalen: Oekraïens, Russisch en Jiddisch.
1917 – 1921
Burgeroorlog in Oekraïne tussen Rode Leger en Witten, gesteund door westerse interventiemacht.
1922
Stichting van de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken (USSR). De Oekraïense Sovjetrepubliek is na de Russische Federatieve Sovjetrepubliek (RSFSR) qua bevolkingsomvang de grootste deelstaat van de USSR. Volgens de opeenvolgende grondwetten mogen de Sovjetrepublieken zich uit de Unie terugtrekken.
De Sovjetrepubliek Oekraïne strekt zich uit van de industriële Donbas in het oosten tot aan de eertijds Habsburgse gebieden Galicië, Wolynië en Bessarabië in het westen. Galicië en Wolynië vallen na Versailles toe aan Polen, Bessarabië wordt Roemeens. In Galicië steekt een Oekraïense nationalistische beweging (OOeN) de kop op die allengs een meer fascistisch, antisemitisch en anti-Pools karakter krijgt.
1932-1933
Na Stalins gedwongen collectivisatiecampagne van de landbouw ontstaat hongersnood in de Oeral, Wolgaregio en Oekraïne. Bij de Golodomor (Dood door honger) in Oekraïne verhongeren 3 tot 3,5 miljoen Oekraïense boeren.
1939
Als gevolg van de geheime appendix bij het niet-aanvalsverdrag tussen Molotov en Von Ribbentrop – het ‘duivelspact’ tussen Hitler en Stalin – bezetten Sovjettroepen het huidige West-Oekraïne: Galicië en West-Wolynië en later ook noordelijk Boekovina en zuidelijk Bessarabië. Hitler voegt in de Tweede Wereldoorlog het nu in Oekraïne geleden Transkarpatië bij de vazalstaat Hongarije.
1944
De Sovjet-Unie lijft West-Oekraïne in bij de Oekraïense Sovjetrepubliek. Onder leiding van de communistische partij, de geheime dienst en het leger wordt de collectivisering en sovjetisering van het veroverde westelijk deel hardhandig ter hand genomen. De Grieks-Katholieke kerk wordt verboden. West-Oekraïne valt opnieuw ten prooi aan hongersnood: de tweede golodomor.
1954
Ter gelegenheid van de driehonderdste verjaardag van het Verdrag van Perejaslav in 1654 – het jaar waarin de Oekraïense kozakkenhoofdman Bohdan Chmelnitski zich verenigt met tsaar Aleksej in Moskou – besluit de Communistische Partij van de Sovjet-Unie (CPSU) onder leiding van secretaris-generaal Nikita Chroesjtsjov het schiereiland Krim bij de Sovjetrepubliek Oekraïne te voegen. De Krim was sinds 1783 deel van het Russische Rijk.
1991
De Sovjet-Unie valt na de mislukte staatsgreep tegen Michail Gorbatsjov van augustus 1991 uit elkaar. In een referendum spreekt 92 procent van de Oekraïense burgers zich uit voor onafhankelijkheid van de republiek Oekraïne. Het hoogste percentage voorstanders woont in de westelijke districten en in het centrum rond Kiev (96-98 %).
In de Russischtalige regio’s in het zuiden en oosten varieert de ‘ja’ stem voor zelfstandigheid tussen 85 % (Odessa), 86 % (Charkov) en 83 % (Donbas). Op de Krim stemt 54 % voor onafhankelijkheid, in Sevastopol, thuishaven van de Russische Zwarte Zeevloot, is dat 57 % dat.
1994
Oekraïne ondertekent met de Russische Federatie, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk het zogeheten ‘Boedapest Memorandum’. Oekraïne doet afstand van zijn nucleaire wapenarsenaal. In ruil beloven Rusland, de VS en het Verenigd Koninkrijk de ‘soevereiniteit’ van het land te garanderen en Oekraïne te vrijwaren van dreiging met of gebruik van geweld en economische pressie om politieke doelen te bereiken.
1997
Rusland en Oekraïne sluiten een vriendschapsverdrag en verdelen de Zwarte Zeevloot.
2004-2005
Het studentenprotest tegen de gefraudeerde presidentsverkiezingen, die premier Viktor Janoekovitsj in een tweede stemronde aan de macht moesten brengen, mondt uit in de Oranje Revolutie en een derde stemronde. Uitdager Viktor Joesjtsjenko wint die en wordt president.
2006
Een eerste 'gasoorlog' tussen Rusland en Oekraïne breekt uit als het Russische staatsbedrijf Gazprom wegens onenigheid over de prijs zijn aardgasleveranties aan Oekraïne staakt. De aardgasleveranties aan andere Oost- en Midden-Europese landen stokt.
2009
Op initiatief van onder meer Polen gaat de EU een zogeheten Eastern Partnership aan met Oekraïne en de andere voormalige Sovjetrepublieken op het Europese continent.
2010
Viktor Janoekovitsj wordt regulier gekozen tot president van Oekraïne. Een van zijn campagneleuzen is: ‘nee tegen de NAVO, ja tegen Europa’. Anders dan in 2004 wordt zijn overwinning niet betwist.
2013
De regering van president Janoekovitsj besluit in september om het associatieverdrag met de EU te tekenen, maar na druk uit Moskou ziet Kiev hier alsnog vanaf. Studentenprotest mondt uit in een massale opstand, Euromajdan, die maanden duurt.
2014
Na een drie dagen durend bloedbad in het centrum van Kiev en een mislukt compromisakkoord tussen regering en oppositie vlucht president Viktor Janoekovitsj op 21-22 februari naar Rusland. Nog geen week later begint de annexatie van de Krim.
Eind mei wordt Petro Porosjenko met 57 procent van de stemmen in één ronde gekozen tot president. In juni tekent Oekraïne alsnog het associatieverdrag met de EU. Ongeveer tegelijkertijd escaleert de gewapende separatistische opstand in en rond Donetsk en Loegansk tot een oorlog, waarbij militairen uit Rusland steeds openlijker betrokken zijn.