Moskou blijft VN-missie in Donbas afwijzen

De bomaanslag op een waarnemerskonvooi van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) nabij Loegansk in de Donbas, waarbij één Amerikaanse OVSE’er werd gedood en twee OVSE’ers gewond raakten toe hun auto op een landmijn reed, is geen reden om een zwaardere vredesmissie van ‘blauwhelmen’ onder auspiciën van de Verenigde Naties (VN) naar Oost-Oekraïne te sturen. De Russische regering heeft het voorstel van de Oekraïense president Petro Porosjenko afgewezen om de OVSE-waarnemers te vervangen door een meer militair opgetuigde VN-missie.

Volgens minister Sergej Lavrov van Buitenlandse Zaken is het idee over een rol voor de VN niet meer dan een poging van Porosjenko om zich te ‘onttrekken aan de verantwoordelijkheid voor zijn handtekening onder de bestandsakkoorden van Minsk’. Bovendien is er wat betreft Minsk helemaal geen sprake van een VN-missie.

De OVSE is op dit moment overigens niet voornemens de Donbas te verlaten. De monitor-missies zijn weer hervat. Een onderzoek naar de gebeurtenissen is intussen gestart. Volgens secretaris-generaal Lamberto Zannier is het grootste probleem van de OVSE dat haar missie een ‘gering gezag’ heeft en te weinig ‘respect’ afdwingt bij beide partijen.

Zannier was dinsdag in Moskou voor een onderhoud met Lavrov. Hij had zijn bezoek aan Rusland wel ingekort wegens de dode en gewonden in de Donbas.

Schuldvraag

Na afloop van hun gesprek herhaalde minister Sergej Lavrov dat het incident met de landmijn een ‘cynische provocatie’ was. Wie er achter deze ‘provocatie’ schuil zou kunnen gaan, zei Lavrov niet. De minister riep, net als zondag, alleen op tot een onderzoek naar de daders en eiste van Kiev dat het eerst zelf de Minsk-akkoorden naleeft. Net als Porosjenko’s mantra dat de VN met vredestroepen instappen, is die eis van Moskou een herhaling van zetten.

De rebellenleiders in de Donbas lieten zich eerder in vergelijkbare bewoordingen uit. Over de schuldvraag zijn ze ook vaag. Ze opperden nu eens dat de OVSE-waarnemers met hun auto van de aangekondigde route waren afgeweken en dan weer dat de landmijn het werk was van Oekraïense saboteurs die in het afgescheiden gebied waren doorgedrongen.

De Oekraïense regering op haar beurt laat er geen twijfel over bestaan dat de verantwoordelijkheid ligt bij de pro-Russische rebellen ter plaatse. Het dorpje Prisjib, waar de auto van de OVSE op de landmijn reed, staat onder controle van de separatisten van de Volksrepubliek Loegansk. Maar de frontlinies tussen de afgescheiden volksrepublieken in de Donbas en het wettige Oekraïense gezag liggen niet vast. Bijna elke dag zijn er beschietingen over en weer. De grenzen, waar het reguliere verkeer passeert, zijn evenmin waterdicht.

De OVSE zelf heeft zich niet over mogelijk daders uitgelaten. Waarnemend missie-chef Alexander Hug verklaarde na het incident bij Loegansk wel dat de OVSE-waarnemers dagelijks in hun werk worden bedreigd. Eerder verklaarde Hug deze tegenwerking in een interview met RaamopRusland nader. Volgens Hug wordt de OVSE-missie systematisch tegengewerkt, vooral door de separatisten. ‘Dat varieert van bedreigingen, belemmering bij de toegang tot het strijdgebied, het jammen of neerhalen van onze onbemande vliegtuigjes tot aan directe beschietingen van ons personeel. 80 à 90 % van die overtredingen komt voor rekening van de zogenaamde Volksrepublieken Donetsk en Loegansk’, aldus Hug. ‘Natuurlijk spreek ik hun leiders daarop aan. Je krijgt nooit een direct antwoord. Ze zeggen: “Wij zijn geen engelen”.’

Ondermijning rol OVSE

Dat er een keer een dodelijk slachtoffer zou vallen, is dan ook geen verrassing. De vraag was niet of maar wanneer dat zou gebeuren. Dit eerste fatale incident plaatst de OVSE niettemin voor een belangrijke vraag: kan de organisatie haar taken wel aan?

Senior fellow Thomas de Waal van de denktank Carnegie Europe luidt al de noodklok over de OVSE. ‘De monitormissie – om te helpen dit en andere Europese conflicten te stabiliseren – wordt uitgevoerd door een organisatie die overbelast is, die onderbetaald wordt en die ook nog eens van alle kanten wordt aangevallen. Ondermijnd door haar critici, heeft de OVSE op dit moment geen begroting voor 2017, zijn er verschillende bureaus in limbo en twee belangrijke functies vacant’, aldus De Waal, die daarbij onder meer doelt op het nakende vertrek van secretaris-generaal Zannier. ‘De huidige crisis is grotendeels het gevolg van de wrok van een aantal voormalige Sovjet-landen die de capaciteit van de OVSE willen intomen hun dubieuze activiteiten over het voetlicht te brengen. De ironie is dat de OVSE onder vuur ligt nu ze juist meer dan ooit nodig is. Ze was in staat om een rol te spelen in Oost-Oekraïne, omdat ze in 2014 de laatste overgeblevene was aangezien geen enkele andere organisatie neutraal genoeg werd geacht’, schrijft De Waal voor Carnegie Europe.

Wekelijkse update?

Iedere donderdag uitgelichte artikelen in uw mailbox

Eerst doorlezen? U kunt zich ook later aanmelden via de home pagina.

Als u in uw browser de cookies blokkeert, ziet u deze popup steeds weer. Daarvoor excuus.