De buitenlandcommissie van het Britse Lagerhuis wil, in de nasleep van de gifmoordaanslag op de Russische ex-spion Sergej Skripal, corrupte geldstromen van Russische zakentycoons uit de omgeving van Vladimir Poetin aanpakken. In het rapport Moscow's Gold, Russian Corruption in the UK komen de Britse parlementariërs met aanbevelingen om de Kremlin-top te straffen voor activiteiten die de opstellers van het rapport een 'veiligheidsrisico' voor Groot-Brittannië noemen.
Roman Abramovitsj, eigenaar van Chelsea, heeft visumproblemen in Groot-Brittannië
Een eerste slachtoffer van de strengere Britse aanpak lijkt tycoon Roman Abramovitsj (Evraz Staal en Norilsk Nikkel, met een geschat vermogen van 10 miljard pond de op 12 na de rijkste man van Groot-Brittannië). Zijn zakenvisum werd, vooralsnog om onduidelijke redenen, niet verlengd, waardoor hij de Engelse FA-cupfinale van zijn voetbalclub Chelsea in Londen, afgelopen zaterdag, niet kon bijwonen.
'Het is nu duidelijk vastgesteld dat er een link is tussen Londen als basis voor corrupt eigendom van individuen, die connecties hebben met het Kremlin en een bredere Russische strategie en dat heeft gevolgen voor onze nationale veiligheid,' aldus het rapport, dat de bestrijding van deze strategie tot 'een belangrijke prioriteit van de buitenlandse politiek' bestempelt. 'De omvang van Londens financiële markten en hun belang voor Russische investeerders geeft het Verenigd Koninkrijk aanzienlijke macht over het Kremlin'. Blindheid voor Londens rol in de Russische corruptie is een signaal dat Groot-Brittannië Poetins agressieve politiek niet serieus neemt. Het rapport wijst er overigens ook op dat de overgrote meerderheid van de Russische zakenlui in Groot-Brittannië zich wel aan de wet houdt.
Nasleep van gifgasaanslag
De gifaanslag op dubbelspion Sergej Skripal en zijn dochter Julia, op 4 maart in zijn woonplaats Salisbury, leidde tot een heftige diplomatieke rel tussen Groot-Brittannië en Rusland. Volgens Londen werd Skripal vergiftigd met het zenuwgas novitsjok, dat in Rusland is ontwikkeld. Premier May noemde het 'highly likely' dat het gifgas rechtstreeks uit Rusland afkomstig was en enkel met medeweten van de overheid kan zijn ingezet. De Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) bevestigde de aard van het gifgas maar kon de herkomst niet vaststellen. Tegen de verwachting in herstelden de Skripals van de aanslag. Ze zijn ondergedoken. In een ongekend vertoon van politieke eenheid zetten een groot aantal Europese landen in totaal 150 Russische diplomaten uit. Rusland wijst elke verantwoordelijkheid van de hand.
Commentatoren noemden de uitwijzing destijds symboolpolitiek en wezen daarbij op de ruime mogelijkheden voor corrupt Russisch kapitaal dat in Londen wordt witgewassen. Honderden Russische zakenlui kregen verblijfsstatus in Engeland in ruil voor de belofte op korte termijn fors in Londen te investeren. Met dit rapport gaat het Britse parlement een flinke stap verder en neemt een voorbeeld aan de strenge Amerikaanse sancties, die niet alleen individuele zakenlui maar ook bedrijven willen aanpakken.
Zo heeft Amerika de Russische aluminiumkoning Oleg Deripaska, eigenaar van EN+ en aluminiumbedrijf Rusal, op de sanctielijst gezet en de Russische overheid tot 6 juni de tijd gegeven hem te dwingen zijn bedrijf van de hand te doen (waarbij overigens ook concurrentiemotieven een rol spelen). De Britse parlementariërs wijzen er op hun beurt nu op dat de Londense beursgang van Deripaska's EN+ heeft laten zien dat de City corrupt (Russisch) geld de gelegenheid geeft de sancties te omzeilen. Een strenge Sanctions and Anti-Money Laundering Bill doorloopt nu de laatste wetgevende stadia in het Lagerhuis. De wet legt een directe link tussen de Britse buitenlandse politiek, promotie van vrede en veiligheid, respect voor mensenrechten, democratie, de rechtsstaat en principes van good governance.
Tussenvariant
Het Amerikaanse sanctiebeleid is, anders dan dat van de EU, niet gekoppeld aan bepaalde concessies in Ruslands buitenlandse politiek, bijvoorbeeld in het conflict rondom Oekraïne. De VS lijken er meer op uit Rusland te straffen voor de Russische inmenging in de presidentsverkiezingen, maar voeren gelijktijdig ook een handelsoorlog.
De Britten sturen nu aan op een tussenvariant. 'Aangezien sancties het meest effectief zijn als de VS en de EU samenwerken, moet het VK er een prioriteit van maken wegen te vinden om best practices van beide typen sanctieregimes aan te moedigen en te omarmen,' aldus het rapport.
'Het Verenigd Koninkrijk moet werken met EU partners, zowel voor als na het vertrek uit de EU, om individuen en organisaties te identificeren en sancties op te leggen, op wie het Kremlin steunt bij zijn daden van agressie - waaronder destabilisering van zijn buurlanden, disinformatiecampagnes, inmenging in democratische processen en moordaanslagen op buitenlands grondgebied,' aldus het rapport.
De parlementariërs dringen aan op onderzoek naar de effectiviteit van de sancties en wijzen er ook op dat Ruslands mogelijkheden om nieuwe staatsobligaties op de wereldmarkt uit te zetten met behulp van banken die op de sanctielijst staan 'het agressieve gedrag van de Russische staat ondersteunen'. Onder het hoofdstuk Closing the Laundromat (De witwasmachine blokkeren) bepleit de commissie een eigendomsregister van bedrijven die bezittingen hebben in het VK. 'Er is grote behoefte aan sterker politiek leiderschap om te laten zien dat de regering van plan is de toestroom van besmet geld naar het Verenigd Koninkrijk te stoppen'. Dat geldt ook voor de Overzeese Gebiedsdelen, zoals de Maagdeneilanden.
Het rapport sluit af met een oproep tot een robuust antwoord op de agressie van Poetins regime, maar betere coördinatie is nodig. 'Ondanks de sterke retoriek van de regering zijn president Poetins bondgenoten in staat gebleken om gaten in het sanctie- en anti-witwasbeleid te gebruiken die hen in staat stellen hun bezittingen in Londen te verbergen en te legaliseren. Dit ondermijnt de kracht en de eenheid van het wereldwijde diplomatieke antwoord op de daden van de Russische staat, bedreigt de nationale veiligheid van het VK en helpt corrupte kleptocraten om te stelen van het Russische volk.'
Zie hier het commentaar van veiligheidsexpert Mark Galeotti op het rapport van het Britse Lagerhuis.