Op één enkele dag verloren de grootste beursgenoteerde bedrijven in Rusland maar liefst 11 miljard euro van hun vermogen. Op de eerste handelsdag, nadat de Amerikaanse regering vrijdag 6 april een nieuwe lijst met sancties tegen Russische politici, zakenlieden en bedrijven had aangekondigd, gingen 9 april alle aandelen- en wisselkoersen op de beurzen van Moskou met gemiddeld 10 procent onderuit. De roebel werd ongeveer 2,5 procent minder waard ten opzichte van de euro. In reactie op de nieuwe Amerikaanse sancties kondigde premier Dmitri Medvedev aan dat de Russische regering speciale maatregelen zal treffen om de getroffen Russische ondernemingen te steunen.
De effectenindexen in Moskou verloren de maandag na orthodox Pasen circa 10 procent. De belangrijkste verliezers op de beurzen waren de aandelen van Russische ondernemers die op de recentste Amerikaanse sanctielijst figureren. Onder hen moest aluminiummagnaat Oleg Deripaska de hardste slagen incasseren. Zijn aluminiumconcern Rusal en enkele aanpalende bedrijven raakten eerst op de beurs van Hongkong bijna de helft van hun waarde kwijt. In Moskou moest Rusal uiteindelijk meer dan een kwart inleveren. Rusal is met een marktaandeel van 6 procent een van de grote spelers op de mondiale aluminiummarkt.
Ook andere Russische multinationals zagen hun koersen dalen. Andere staalbedrijven als Severstal, Alrosa, Metsjel en Norilsk Nikkel verloren aan de beurs in Moskou respectievelijk 6 procent tot 10 à 16 procent. De beursgenoteerde energieconcerns Lukoil en Mosenergo leverden bijna 10 procent in. Luchtvaartmaatschappij Aeroflot, via de alliantie Sky Team strategisch partner van Air France/KLM, moest een koersdaling van 10 procent onder ogen zien. De twee belangrijkste staatsbanken zagen hun aandelenkoers eveneens dalen: de spaarinstelling Sberbank met ruim 15 procent en VTB met ongeveer 10 procent.
Angst voor Europese actie?
Hoewel de handelsbetrekkingen tussen Rusland en Amerika niet veel om het lijf hebben en de nieuwe sancties nadrukkelijk worden gemotiveerd door de Russische interventies in Oekraïne en Syrië, is het denkbaar dat de beurshandel de recente Amerikaanse sancties ziet als onderdeel van het nieuwe protectionistische beleid van het Witte Huis.
Er lijkt hoe dan ook een relatie te zijn tussen deze dalende aandelenkoersen en de jongste sancties van de Verenigde Staten. Bedrijven die worden bestuurd door mensen die op de Amerikaanse lijst staan, hebben op de beurzen veel te verduren gehad. Wellicht vreest de markt dat de Europese Unie haar eigen sanctiebeleid tegen Rusland onder druk van de VS in tact zal laten of zelfs aanscherpen. Europa is voor Rusland namelijk wel van groot belang. Sinds het Westen begon met de sancties als strafmaatregel tegen de annexatie van de Krim en militaire interventie in de Donbas, heeft de handel op het continent een veer moeten laten. Over en weer worden verschillende cijfers gehanteerd, maar volgens de Russische douane is de omvang van de handel tussen de EU en Rusland tussen 2013 en 2017 bijna gehalveerd.
Grafiek Ria Novosti
De ironie voorbij
Het nieuwe sanctiebeleid van Washington is niet generiek, maar eerder specifiek. Op de ‘zwarte lijst’ prijken de namen van ondernemers en bestuurders die volgens de regering in Washington meer dan loyaal aan het Kremlin zijn.
Behalve Oleg Deripaska (Rusal) worden onder anderen de ondernemers Vladimir Bogdanov (Soergoetgazneft), Viktor Vekselberg (Renova), Andrej Kostin (VTB), Aleksej Miller (Gazprom), Andrej Akimov (Gazprom) en Sergej Foersenko (Gazprom Neft) getroffen. Op de lijst van bestuurders en politici staan bijvoorbeeld Michail Fradkov (ex-directeur van de buitenlandse inlichtingendienst), Suleiman Kerimov (senator), Konstantin Kosatsjov (senator), Nikolaj Patroesjev (secretaris nationale veiligheidsraad) en Viktor Zolotov (commandant Nationale Garde). Ook familieleden van vertrouwelingen van president Vladimir Poetin figureren op de lijst: te weten Igor Rotenberg (zoon van judovriend) en Kirill Sjamalov (ex-schoonzoon van Poetin).
Vermoedelijk zullen de beurskoersen zich na de eerste schokreactie weer wat herstellen. Maar volgens de Russische diplomatieke analist Vladimir Frolov moeten de Amerikaanse sancties wel degelijk serieus genomen worden. De ‘ironische’ grappenmakerij over de eerdere lijsten van Washington – die werden bespot als een kopie van het Kremlin-telefoonboek – blijkt voorbarig, aldus Frolov in een artikel voor de Russische nieuwsite Republic.