Kremlin formeert binnenlands leger

Vijf maanden voor de vervroegde parlementsverkiezingen van 18 september 2016 worden het repressieve apparaat van het ministerie van Binnenlandse Zaken (MVD) in Rusland onderworpen aan een grootscheepse reorganisatie. President Vladimir Poetin heeft op 5 april 2016 per decreet één nieuwe en overkoepelende Nationale Garde in het leven geroepen, waarin verschillende (wapen)onderdelen van het departement opgaan. De wet, waarmee president Poetin deze nieuwe militaire eenheid Rosgvardija op 5 april aan de Doema presenteerde, is de belangrijkste herschikking van de binnenlandse krijgsmacht sinds 2003. Ze leidt tot een verdere centralisering van het interne gewapende apparaat onder directe auspiciën van het Kremlin zelf.

De term ‘praetoriaanse garde’, die de politicologe Lilia Sjevtsova al sinds 2014 gebruikt om het netwerk van siloviki te omschrijven, dringt zich op. De Nationale Garde van circa 400.000 gewapende mannen/vrouwen wordt politiek namelijk niet aangestuurd door de minister van Binnenlandse Zaken, maar rechtstreeks door de president van Rusland zelf.

shutterstock 275934533

Militaire parade op het Rode Plein. Foto Anton Gvozdikov

De directe band die tussen het Kremlin en de Nationale Garde is gesmeed, blijkt ook uit de benoeming van Viktor Zolotov als eerste commandant van de nieuwe militaire eenheid. Voordat hij in 2014 leiding ging geven aan de binnenlandse strijdkrachten van het MVD, was Zolotov dertien jaar lang commandant van de veiligheidsdienst van de president van Rusland. Zolotov vervulde die functie bijna vanaf de eerste dag van het presidentschap van Vladimir Poetin, die hij had leren kennen in Sint-Petersburg. Zolotov was begin jaren negentig verantwoordelijk voor de bewaking van burgemeester Anatoli Sobtsjak van Leningrad.

Viktor Zolotov werd ruim een week later ook benoemd als permanent lid van de nationale Veiligheidsraad van Rusland. Oudgediende Boris Gryzlov, oud-voorzitter van de Doema, werd ontheven van zijn functie in de veiligheidsraad. De officiële verklaring was dat Gryzlov zich moest kunnen concentreren als afgezant van Rusland in de trilaterale Contactgroep die in Minsk (Belaroes) onderhandelt over de wijze waarop de bestandsakkoorden in de Donbas worden uitgevoerd.

In de Nationale Garde gaan verschillende diensten op die tot april nog zelfstandig opereerden. De binnenlandse strijdkrachten vormen de kern van de garde. Daarna worden ook de oproerpolitie OMON, de beveiligingsdienst Ochrana en de snelle reactie-eenheden SOBR.

De oprichting van Rosgvardija ging tegelijkertijd gepaard met het opheffen van de narcoticapolitie FSKN en immigratiedienst FMS. Beide diensten werden overgeheveld naar het ministerie van Binnenlandse Zaken. De Nationale Garde op zijn beurt krijgt de supervisie over de talrijke particuliere bewakingsdiensten in Rusland, een sector waarin per saldo ongeveer een miljoen mensen opereren.

Volgens analist Kirill Rogov zijn de opheffing en samenstelling van de verschillende binnenlandse diensten een indicatie dat president Vladimir Poetin twijfelt aan de loyaliteit van een deel van het (para)militaire apparaat in Rusland. Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov had dat eerder nadrukkelijk ontkend, onder meer verwijzend naar het feit dat minister Vladimir Kolokoltsev van Binnenlandse Zaken niet was ontslagen. Peskov bevestigde wel dat Rosgvardija kan worden ingezet tegen niet geautoriseerde demonstraties. Na de laatste Doemaverkiezingen van december 2011 kwam het in Moskou en enkele andere grote steden in Rusland tot relatief grootschalige betogingen van burgers, die protesteerden tegen de ‘fraude’ waarmee die parlementsverkiezingen gepaard waren gegaan.

Oekaze van president Poetin (pdf opent in nieuw venster)

Wekelijkse update?

Iedere donderdag uitgelichte artikelen in uw mailbox

Eerst doorlezen? U kunt zich ook later aanmelden via de home pagina.

Als u in uw browser de cookies blokkeert, ziet u deze popup steeds weer. Daarvoor excuus.