Zwarte komedie over feestende elite tijdens beleg van Leningrad niet vertoond

De zwarte komedie Feest van Aleksej Krasovnik kon in Rusland niet in première gaan omdat parlementsleden het een 'nazifilm' noemden. De film toont het leven van een elitegezin in Leningrad, dat banketten aanricht terwijl het volk in de straten van de stad van de honger sterft door de 900 dagen durende belegering van de Duitsers tussen 1941 en 1944. Krasovnik zette de film op YouTube, waar meer dan een miljoen mensen hem bekeken.

 film prazdnik afbeelding 2Aljona Babenko (l.) en Jan Tsapnik als het elite-echtpaar Voznesenski in Prazdnik

door Raymond van den Boogaard

Steeds vaker wordt in Rusland, uit overwegingen van officieel patriottisme, speelfilms het bestaan onmogelijk gemaakt. De Britse komedie The Death of Stalin werd vorig gewoonweg verboden voor vertoning in Rusland. Mathilde, over een buitenechtelijke verhouding van de door de orthodoxe kerk heilig verklaarde tsaar Nicolaas II, trok zoveel gewelddadig protest van fanatieke gelovigen aan dat normale exploitatie in de bioscoop aanvankelijk niet mogelijk was. En nu is er Prazdnik (Feest) van Aleksej Krasovski, een komedie over een elitegezin in Leningrad dat ten tijde van de 900 dagen durende belegering van Leningrad door Duitse troepen (1941-1944) aan een rijk gedekte tafel het nieuwe jaar begroet, terwijl buiten het eenvoudige volk van honger sterft. Bij de belegering kwamen rond een miljoen inwoners om het leven.

Nazi-film

De campagne in de staatsmedia tegen de film, die door crowdfunding tot stand is gekomen en in totaal slechts 3,5 miljoen roebel (ongeveer 53.000 dollar) heeft gekost, begon al in oktober vorig jaar - zonder dat iemand de film nog kon hebben gezien. Leden van de Doema, het parlement, spraken luid schande van de op handen zijnde bezoedeling van een heroïsche episode uit de Grote Patriottische Oorlog (zoals de Tweede Wereldoorlog in Rusland heet). Ook de Russische Militair-Historische Maatschappij (Rossijskoje Vojenno-Istoritsjeskoje Obsjtsjestvo), een officieel lichaam van de staat dat de legende van Ruslands militaire grootheid moet onderhouden, liet weten dat hier een kritische grens werd  overschreden. De critici stelden strafklachten in het vooruitzicht en hun verwijten waren niet mals: dat Prazdnik een 'nazi-film' was, bijvoorbeeld.

Geen bioscoopexploitant in Rusland durft zich op die manier aan Prazdnik te wagen. Ook een feestelijke première in de nieuwjaarsnacht vorige week ging niet door - maar nu op initiatief van de filmmakers, die dachten dat zo'n feestje niet gepast zou zijn na de ramp in Magnitogorsk, waar na een ontploffing van een flatgebouw bijna veertig doden te betreuren vielen. Toch kan iedereen de film nu zien: de makers hebben hem op Youtube gezet.

De film Feest is op YouTube te zien met Engelse ondertiteling

Prazdnik is een bescheiden ogend maar mooi gemaakte 'zwarte komedie'. Krasovski is als regisseur in Rusland vooral bekend van Kollektor, met de grote ster Konstantin Chabovski. Het uitstekende camerawerk is van Sergej Astachov, de favoriete cameraman van Aleksej Balabanov (onder meer bekend van de film Brat - Broer). De film is behoorlijk geestig (als je hem een beetje kunt verstaan), en geeft een verwoestend beeld van een partij-elite die comfortabel leeft, terwijl buiten het gemene volk op straat van honger crepeert, omdat de Duitsers de voedselaanvoer grotendeels hebben afgesneden.

Het gezin Voznesenski schaamt zich echter absoluut niet voor zijn bevoorrechte positie. Er is nu eenmaal in geen geval genoeg voor iedereen en, zoals de vrouw des huizes (gespeeld door Aljona Babenko) uitlegt: sommige mensen hebben nu eenmaal meer verdiensten voor staat en partij dan anderen. Hun verdienste bestaat er in dit geval uit, dat de heer des huizes (Jan Tsapnik) in een bacteriologisch laboratorium belangrijke opdrachten van de partij uitvoert. Die moeten echter geheim blijven omdat bacteriologische wapens nu eenmaal bij internationaal verdrag verboden zijn.

film prazdnik afbeelding 1V.l.n.r. Anfisa Tsjernych (Liza), Pavel Tabakov (Denis), Aljona Babenko (Margarita), Jan Tsapnik (Georgi Voznesenski) (beeld uit de film).

Officieel bestaat er in Rusland geen filmcensuur. Het informele verbod dat Prazdnik getroffen heeft, wordt gerechtvaardigd met de gedachte dat het ongepast is kritische kanttekeningen te maken bij een heldhaftige episode uit de Russische geschiedenis. Net als de rest van de Grote Patriottische Oorlog is de 'blokada' van Leningrad door de officiële media de laatste jaren steeds verder opgepompt tot een bewijs van de radicale bereidheid van het Russische volk te lijden en te sterven voor zijn staat.

Maar zoals menige kijker opmerkt, te oordelen naar de commentaren onder de film op Youtube, lijkt er ook nog een andere reden: de puissante rijkdom van de huidige elite van Rusland moet de Rus bekend voorkomen. Terwijl voor het gewone volk de koopkracht daalt en de pensioenregeling wordt verstrakt, reizen  de in weelde levende machtigen heen en weer tussen de centra van de macht en hun paleizen in de provincie, of in het buitenland. Ook nu is er niet genoeg voor iedereen.

Meer informatie is (in het Russisch) te vinden op de site van de krant Novaja Gazeta en op de website van Meduza.

Dit artikel verscheen eerder op de website wellalwayshaveparissite.com

Wekelijkse update?

Iedere donderdag uitgelichte artikelen in uw mailbox

Eerst doorlezen? U kunt zich ook later aanmelden via de home pagina.

Als u in uw browser de cookies blokkeert, ziet u deze popup steeds weer. Daarvoor excuus.