Diplomatiek conflict Washington en Moskou escaleert

Het diplomatieke conflict tussen Rusland en Amerika escaleert verder, zowel in concrete daden als qua taalgebruik. De laatste actie in de wederzijdse represailles is de sluiting begin september van drie diplomatieke posten in de Verenigde Staten. Volgens het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken is dit een ‘flagrant vijandige daad’.

Op een BRICs-bijeenkomst zei president Poetin dat hij de Amerikaanse beslissing om de toegang tot de missies te beperken in de rechtbank zal aanvechten. 'Het is een duidelijke inbreuk op de eigendomsrechten van de Russische zijde. Daarom zal ik het ministerie van Buitenlandse Zaken de opdracht geven zich tot de rechter te wenden. Laten we maar eens kijken hoe effectief het veelgeprezen Amerikaanse rechtssysteem is.'

Het besluit van de Amerikaanse regering om beslag te leggen op deze drie posten ging gepaard met verschillende incidenten.

Donderdag 31 augustus gaf de Amerikaanse regering Rusland de opdracht om de drie diplomatieke posten in Washington, New York en San Francisco per 2 september te sluiten. Meteen op die zaterdag 2 september deed de FBI huiszoekingen in het Russische consulaat-generaal in San Francisco en de Russische handelsmissie in Washington. In beide steden en ook in New York bij het consulaat werd medewerkers bovendien de toegang tot het gebouw ontzegd.

In een officiële verklaring liet het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken op zondag 3 september weten dat deze ‘buitensporige actie in strijd is met het internationaal recht’, bijvoorbeeld met de conventie van Wenen waarin de immuniteit van de wederzijdse diplomatieke immuniteit is geregeld. ‘We dringen er op aan dat de Amerikaanse autoriteiten weer bij zinnen komen en de Russische diplomatieke faciliteiten onmiddellijk teruggeven’, aldus het communiqué van het departement.

De inval van de FBI in het consulaat in San Francisco volgde op een incident een dag eerder. Vrijdag 1 september leek personeel van de missie bezig te zijn met het opstoken van de haard in het gebouw. Uit de schoorsteen kwamen donkere rookwolken. Maar toen brandweerlieden polshoogte wilden nemen, mochten die van de Russische medewerkers ter plaatse het gebouw niet betreden.

Lavrov: Amerikaanse regering is ziek

Het bevel om de drie posten te sluiten, is het Amerikaanse antwoord op een vergelijkbare stap van Russische zijde. Eind juli had president Vladimir Poetin opdracht gegeven aan het State Department om zijn personeelsbestand in Rusland met 755 medewerkers in te krimpen. De Amerikaanse diplomatieke posten mochten van Moskou qua omvang niet groter zijn dan de Russische in de Verenigde Staten. Die stap van Poetin was weer een verlate represaille tegen president Barack Obama die op de een na laatste dag van 2016 besloot om 35 Russische diplomaten het land uit te zetten wegens het Russische ‘hacken’ tijdens de presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten.

lavrov 1 sept 17Minister Lavrov: 'De Verenigde Staten voeren een individuele breakdance op.' Foto: Mid.ru

Minister Sergej Lavrov van Buitenlandse Zaken reageerde vrijdag 1 september persoonlijk en scherp op de eis om drie missies bijna stante pede te sluiten. In een lezing voor studenten van het Moskouse Staatsinstituut voor Internationale Betrekkingen (MGIMO) zei Lavrov dat de Amerikaanse regering kennelijk niet begrijpt dat bilaterale relaties een tango zijn. ‘De Verenigde Staten voeren een individuele breakdance op’. De sluiting van de drie posten kwalificeerde Lavrov als een ‘ziekelijke vlaag’ van epilepsie.

Rusland is vooral verbolgen over de consequenties die Washington heeft verbonden aan de inkrimping van zijn medewerkersbestand in Rusland. De Amerikaanse regering heeft de afhandeling van alle gewone visumaanvragen van Russische burgers die naar de Verenigde Staten willen, per 1 september gecentraliseerd bij de ambassade in Moskou. Bij de consulaten in Sint-Petersburg, Jekaterinenburg en Vladivostok kunnen Russen sindsdien niet meer terecht voor hun visumverzoek. Jaarlijks verstrekken de vier Amerikaanse consulaten in Rusland meer dan 180.000 toeristenvisa aan Russen. In 2016 ging het volgens de Amerikaanse regering in totaal om 182.958, waarvan er 46.293 in de consulaten buiten Moskou werden afgegeven. De wachttijden voor een visum zijn door deze Amerikaanse maatregelen verlengd. Bovendien wordt het de Russen ook lastiger gemaakt, door hen te dwingen naar Moskou te komen voor een Amerikaans visum.

Zacharova: genocide op gewone mensen

De Russische regering lijkt daarmee in haar maag te zitten. Hoewel het Amerikaanse toerisme naar Rusland in 2016 sterk is toegenomen, is het aantal Russen dat op een toeristenvisum naar de Verenigde Staten wil, nog altijd veel groter dan omgekeerd.

Minister Lavrov interpreteerde de nieuwe barrières voor Russen in politieke termen. De sluiting van de visumkantoren buiten Moskou beoogt een voedingsbodem te scheppen voor een ‘kleurenrevolutie’, aldus Lavrov op een persconferentie. ‘Het is de zoveelste poging om onvrede onder de burgers tegen de Russische macht op te roepen’. Een week later zei Lavrovs woordvoerder Maria Zacharova in een vraaggesprek met het internet-televisiekanaal Dozjd dat de maatregelen van de Amerikaanse regering neerkomen op ‘een soort genocide op gewone mensen’.

Vrij reizen als verworvenheid

Deze kwalificatie van Zacharova laat zich het best duiden in de context van de betekenis die (vrij) reizen heeft gekregen voor de gemiddelde burger. De mogelijkheid om naar het buitenland te gaan, zonder bemoeienis van de eigen regering, wordt door de Russische middenklasse en jeugd gezien als een groot goed.

Tijdens de Sovjetmacht moesten sovjetburgers niet alleen een inreisvisum hebben voor hun land van keuze, maar hadden ze ook een uitreisvisum nodig om Rusland zelf te mogen verlaten. Het besluit om dat uitreisvisum daadwerkelijk te verstrekken, lag toen in handen van de staatsveiligheidsdienst en/of de communistische partij. Het afschaffen van het speciale uitreisdocument is voor veel burgers een van de belangrijkste verworvenheden van de ondergang van de Sovjet-Unie.

Op gezette tijden klinken er in het parlement stemmen om het uitreisvisum weer in ere te herstellen. Steeds als een Doema-lid zo’n voorstel oppert, steekt er op de sociale media een storm van protest op. Volgens de Russische journalist Oleg Kasjin is het ouderwetse uitreisvisum overigens zinloos geworden. Een groot aantal ambtenaren mag niet meer naar het buitenland op grond van speciale verordeningen. In economische en maatschappelijke sectoren die als strategisch worden bestempeld, moeten werknemers hun reispaspoort aan de bedrijfsleiding afgeven, zodat er controle op hen is als ze hun paspoort terug willen voor een buitenlandse trip.

Wekelijkse update?

Iedere donderdag uitgelichte artikelen in uw mailbox

Eerst doorlezen? U kunt zich ook later aanmelden via de home pagina.

Als u in uw browser de cookies blokkeert, ziet u deze popup steeds weer. Daarvoor excuus.