Slechts 14 procent van de Russen staat achter de sloop en verwijdering van standbeelden en monumenten ter ere van Vladimir Lenin. Dat is de uitkomst van een enquête door onderzoeksbureau Levada Center. Het Lenin-standbeeld heeft een belangrijke symbolische waarde voor Russen, zeggen de sociologen die het onderzoek hebben uitgevoerd aan de vooravond van de verjaardag (22 april) van ‘s werelds bekendste revolutionair en eerste leider van de Sovjet-Unie.
Standbeeld van Lenin in Tsjoesovo, foto: Mike Chen, 2009
Het percentage Russische burgers dat Lenins rol in de geschiedenis van Rusland positief beoordeelt, neemt ieder jaar toe. Dit jaar was het 57%, 17% meer dan 11 jaar geleden. Volgens historicus Andrei Petrov, is deze stijging een natuurlijke tendens. De felle betrokkenheid bij de revolutie is een eeuw na dato afgezwakt, maar Lenin is en blijft de grondlegger van de Sovjettijd.
Van de ondervraagden zegt 23% dat Lenin Rusland voorspoed heeft gebracht, 21% zegt dat Lenins ideeën door zijn opvolgers zijn verminkt en 19% vindt dat Lenin de Russen naar een ‘lichtende toekomst’ heeft geleid. Er zijn ook minder positieve waarderingen, zo zegt 15% dat Lenin het volk op een dwaalspoor heeft gezet en 11% dat Lenin zich heeft vergist in het communisme.
Overal in Rusland en in de voormalige Sovjet-Unie (met uitzondering van Oekraïne) zijn nog volop Lenin-standbeelden te vinden, op grote stadspleinen, maar ook verscholen op binnenhofjes. De enkele die in 1991 in Moskou van hun sokkel werden gehaald, zijn gerestaureerd en zijn nu, met of zonder voetstuk, in een beeldentuin te vinden.
Een aantal oude Sovjet-standbeelden in Oekraïne werd gered door duiker Vladimir Broemenski, die ze voor de kust van de Krim liet afzinken in de Zwarte Zee. De koppen van Lenin, Stalin en Marx zijn nu overgroeid met zeewier en algen, ze zijn een onderwatermuseum voor sportduikers.
Lenin zelf ligt nog altijd gebalsemd opgebaard in het granieten mausoleum op het Rode Plein. 31% van de respondenten in de enquête van Levada zegt hem daar te willen houden. ‘Waar hem te begraven, dat is de kwestie’ zegt onderdirecteur van Levada Aleksei Grazjdankin. 26% van de ondervraagden stelt de Volkovski-begraafplaats in St. Petersburg voor, maar, zo stelt Grazjdankin vast: ‘De meeste respondenten zien meer in een graf bij de Kremlin-muur. En dit past bij hoe ze Lenin zien, mensen erkennen zijn belangrijke rol in de geschiedenis en een graf van die orde benadrukt zijn symbolische waarde.’
De prominente en fysieke aanwezigheid van Lenin is Poetin een doorn in het oog. Het strookt niet met zijn idee van Rusland als voortzetting van het eeuwenlange tsarenrijk. De bolsjewieken onder leiding van Lenin maakten immers een einde aan de monarchie en vermoordden de tsarenfamilie. Poetins pijn is ieder jaar op 9 mei merkbaar, als het Mausoleum zorgvuldig uit beeld wordt gehouden bij het afnemen door Poetins van de militaire parade om de Sovjet-overwinning op Nazi-Duitsland te vieren.
Bronnen: Kommersant, RBK, Radio Free Europe