In maart 2017 is het honderd jaar geleden dat de Februarirevolutie een einde maakte aan meer dan drie eeuwen Romanov-heerschappij in Rusland. Later in het jaar zal men stil staan bij de Oktoberrevolutie in hetzelfde jaar. Maar wat gebeurde er nou precies in dat beslissende jaar van de conceptie van de latere USSR? Dat kan nu worden teruggelezen op de website 1917: Svobodnaja istoria.
Onder leiding van Michail Zygar, voormalig hoofdredacteur van de Russische tv-zender Dozjd en schrijver van All the Kremlin's Men: Inside the Court of Vladimir Putin, analyseerde een team van meer dan honderd historici een enorme hoeveelheid historische bronnen. Op basis daarvan maakten zij een website waarmee je het revolutiejaar 1917 van dag tot dag kunt volgen.
Sociale media avant la lettre
De website ziet eruit als een tijdlijn van een sociaal medium en vertelt de geschiedenis aan de hand van posts van historische figuren. Veel van de berichten die de bezoeker vandaag leest op Project 1917 zijn bijvoorbeeld van tsaar Nicholaas II, hoftovenaar Raspoetin of andere bekende namen van de oude heersende elite, zoals de dichter Aleksandr Blok of schrijfster Zinaida Gippius. Maar hier en daar duiken al sporen op van de revolutionairen-in-aantocht Lev Trotski en Vladimir Lenin. Voor dit soort persoonlijke berichten hebben de onderzoekers zich gebaseerd op dagboeken en andere beschikbare bronnen. Deze worden aangevuld met oorspronkelijke krantenberichten en, zoals op moderne sociale media gebruikelijk is, aankondigingen van evenementen en gedeelde foto’s, filmpjes en muziek.
Een van de onderwerpen die speelt in deze decemberdagen zijn de intriges rond Raspoetin, die uiteindelijk zal worden vermoord. Tsaar Nicholaas II verblijft als opperbevelhebber van het leger aan het front. In zijn absentie lukt het Raspoetin via de tsarina grote invloed uit te oefenen op zowel binnen- als buitenlandse aangelegenheden. Nicholaas' vertrouwen in zijn vrouw is zo groot dat hij op haar aanraden enkele militaire beslissingen neemt die uiteindelijk desastreuze gevolgen blijken te hebben.
Post van Grigori Raspoetin aan tsarina Aleksandr Fjodorovna: 'God zal u kracht geven. Verzet u niet en ondanks de kwade tongen is uw overwinning zeker en niemand heeft de macht uw schip te bezetten. Wat er ook gebeurt: beslis samen. Advies van welwillenden, het verstand der heiligen'
Een groot deel van de elite rondom het hof is de 'infiltrant' Raspoetin die de keizerlijke familie in zijn greep houdt een doorn in het oog. Om Rusland te redden zal Raspoetin moeten verdwijnen. Hij zal uiteindelijk op 30 december 1916 worden vermoord door Feliks Joesoepov, een jonge Russische aristocraat. Die dumpt hem in een Petrogradse gracht.
Post van Irina Joesoepova op 8 december 2016 aan Feliks Joesoepov: 'Lieve Feliks. Dank voor je krankzinnige brief. Ik heb er nog niet de helft van begrepen. Ik zie dat je iets wilds beraamt. Wees alsjeblieft voorzichtig en stort je niet in vuile zaakjes. Het ergste vind ik de smerige streek dat je alles zonder mij hebt besloten. Ik zie niet hoe ik nu nog moet deelnemen, nu alles al bekokstoofd is. Volgens mij is dit een vreselijke zwijnenstreek.'
Niet alleen sturen de hoofdpersonen elkaar Facebook-berichten, de bezoeker kan door verschillende karakters te volgen op de hoogte blijven van historische ontwikkelingen. Zelfs het liken van berichten is mogelijk, wanneer wordt ingelogd met een bestaande account van Facebook of VKontakte (de Russische variant van Facebook). In een interview met The Moscow Times liet Zygar weten dat de website niet bedoeld is als een grap. Volgens hem is geschiedenis in deze vorm overbrengen juist de perfecte manier om het verleden naar de moderne tijd te vertalen.
Post van 10 december 2016 van Vladimir Lenin uit Zürich: 'Als doel voor de revolutionaire strijd der massa's, zoals bepaald op het partijcongres van 1915 in Aarau bereidt de partij een socialistische omwenteling voor in Zwitserland. Die omwenteling kan economisch onmiddellijk plaatsgrijpen. Hij naakt als resultaat van de crisis die momenteel in heel Europa heerst en is volstrekt onvermijdelijk voor de totale eliminatie van het militarisme en alle oorlogen.'
Daaronder een vers van dichter Osip Mandelstam uit Petrograd: 'De Hellenen verzamelden zich voor de oorlog/ op het zoete eiland Salamin/ Losgerukt door 's vijands hand/ Was hij zichtbaar uit de haven van Athene.'
Terwijl Lenin nijver werkt aan de opstand in Zwitserland, gaat revolutionair Lev Trotski in Spanje naar de operette.
