De Russische ngo Memorial heeft op internet een lijst gepubliceerd van meer dan 40.000 medewerkers van de staatsveiligheidsdienst tussen 1935-1939, het hoogtepunt van de stalinistische repressie. Met deze namenlijst is het mogelijk om bijvoorbeeld te traceren welke medewerker het verhoor tegen een arrestant heeft geleid of wie er wordt bedoeld in mémoires van gevangenen.
Sinds de databank sinds 23 oktober in de lucht is, wordt deze zoveel geraadpleegd dat hij soms overbelast is, zo meldt Memorial. Behalve de naam, voornaam en vadersnaam maakt de lijst bekend wanneer en waar de medewerker van de NKVD (zo heette de staatsveiligheidsdienst onder Stalin) heeft gediend, welke rang hij had en welke promoties hij heeft gekregen. Ook wordt aangegeven wanneer iemand ontslagen is of zelf het slachtoffer van vervolging werd.
Een groepje nazaten van de medewerkers van de NKVD – de voorganger van de KGB en FSB - heeft in een open brief aan president Poetin gevraagd om de databank te sluiten. Ze schrijven bang te zijn dat de kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen van de NKVD’ers doelwit kunnen worden van wraakacties door nazaten van gemartelde en vermoorde gevangenen.
Kaart van kampen van het stalinistische Goelag-systeem
Hoewel de misdaden van het stalinisme al in jaren 1960 door de sovjet-partijleiding werden veroordeeld, is er nooit iemand vervolgd wegens zijn aandeel hierin. De NKVD-ers die verantwoordelijk waren of de bevelen van bovenaf opvolgden, bleven bescherming genieten van de staat en kregen pensioen voor de bewezen diensten uitgekeerd.
Het is voor het eerst dat er namen van medewerkers bekend worden, compleet met de plaats waar ze werkten, hun rang en verdere biografische gegevens. Aan de databank is 15 jaar gewerkt. De basis voor de gegevens vormen de personeelsbesluiten van de NKVD. Deze zijn aangevuld met biografische gegevens uit andere bronnen.
Kremlin-woordvoerder Peskov wil geen commentaar geven op de publicatie van de databank, omdat ‘het thema in Rusland heel gevoelig ligt’. In oktober bestempelde het Russische ministerie van justitie Memorial tot ‘buitenlands agent’, omdat de organisatie geld aan heeft genomen uit het buitenland.