Eenmansprotesten en petities tegen oorlog met Oekraïne

Hoewel een oorlog met Oekraïne na de erkenning van de Volksrepublieken een stap dichterbij is gekomen, is er in Rusland geen sprake van massaal protest. Ook niet van enthousiasmet, trouwens. De massa is Oekraïne-moe. Bekende schrijvers, journalisten, opiniemakers, muzikanten en mensen uit de culturele sector hebben open brieven ondertekend en sommige mensen waagden zich met een protestbord de straat op om meestal meteen te worden opgepakt.

protest tegen oorlog piket in moskouEenzaam protest tegen de oorlog in Oekraïne in Moskou

Recent opinieonderzoek van Levada Center in Moskou (gehouden vóór de erkenning van 21 februari 2022) liet zien dat 53% van de Russen voorstander was van erkenning van de twee regio's als onafhankelijk of als onderdeel van Rusland, terwijl 26% de Donbas bij Oekraïne vond horen. 

Volgens een peiling van eind 2021 vond 36% van de Russen een oorlog met Oekraïne 'waarschijnlijk', terwijl 4% dat zelfs 'onvermijdelijk' achtte. Maar als een oorlog zou uitbreken, denkt de helft van de Russen dat de schuld ligt bij de VS en de NAVO, terwijl 16% Oekraïne verantwoordelijk zou achten en slechts 4% Rusland als aanstichter zou zien, zei Levada-directeur Denis Volkov tegen Deutsche Welle.

Volkov schrijft de houding van de Russen vooral toe aan ongeïnformeerdheid. 'Over het conflict wordt vooral gepraat op televisie en in de staatsmedia. Als mensen geïnteresseerd zijn, wenden ze zich ook tot andere bronnen. Kennelijk doen ze dat niet bij dit onderwerp', legt hij uit in een gesprek met Meduza. 'In peilingen zeggen mensen: zodra ik iets hoor over Oekraïne, schakel ik meteen over naar een ander kanaal, ik wil er niet over horen, ik wil er niets van weten', aldus Volkov. Volgens hem is deze Oekraïne-moeheid het perfecte decor voor de erkenning van de separatistenstaatjes. Niet mobilisatie van steun voor de maatregel, maar moeheid maakt dat Russen het besluit accepteren, meent de opiniepeiler.

Op 30 januari publiceerde radiostation De echo van Moskou een verklaring van het Congres van Russische Intellectuelen, waarin de Russische overheid werd opgeroepen om af te zien van het aanwakkeren van een ‘immorele, onverantwoordelijke en criminele’ oorlog tegen Oekraïne die  ‘Russische burgers in feite de gijzelaars maakt van het criminele avonturisme waarin het buitenlandbeleid van Rusland transformeert.’

De verklaring is inmiddels ondertekend door meer dan 2.000 Russische intellectuelen onder wie mensenrechtenactivisten zoals Svetlana Gannoesjkina, Lev Ponomarjov en politici als Leonid Gozman en Lev Sjlosberg. Uit de culturele sector ondertekenden de populaire actrice Lia Achedzjakova, popmuzikant Andrej Makarevitsj, satiricus Viktor Sjenderovitsj, dichter Lev Rubinstein, socioloog Lev Goedkov, historicus Andrej Zoebov en vele anderen. Ook oppositiepartij Jabloko van Grigori Javlinski startte een petitie tegen de oorlog, die door 4.000 mensen is ondertekend. 

In een artikel op de onafhankelijke nieuwswebsite The Insider van 15 februari werd protest geuit tegen een mogelijke oorlog. Volgens econoom Sergej Goeriev is ‘volgens de Russische wet het plannen, voorbereiden en het beginnen of het voeren van een aanvalsoorlog een misdrijf’ en hij zei er zeker van te zijn dat ‘de daders een welverdiende straf te wachten staat: artikel 353 van het Wetboek van strafrecht van de Russische Federatie, 7 tot 15 jaar’.

Pianist Jevgeni Kissin zei te betreuren dat ‘niet iedereen die oorlogen ontketent gedurende zijn leven gestraft wordt', maar wees erop dat 'geen van hen zal weten te ontsnappen aan de historische gerechtigheid en dat zij in het geheugen van toekomstige generaties altijd bloedige misdaders zullen blijven’.

Filmregisseur Andrej Zvjagintsev gaf te kennen dat hij ‘zich niet eens in een nachtmerrie een oorlog met Oekraïne had kunnen voorstellen’ en dat hij ‘met heel zijn hart’ hoopt op een oplossing voor het conflict. Olympisch tennisser Jevgeni Kafelnikov meldde: ‘Alleen een persoon met een abnormale geest kan met oorlog dreigen. Oorlog is kwaadaardig. Ik zou dat zelfs mijn ergste vijand nooit toewensen, om nog maar te zwijgen van familieleden en vrienden.’

Velen wezen erop dat de Oekraïners 'onze buren, vrienden en familie'zijn met wie we een zeer verwante cultuur, geschiedenis en taal delen. De dichter Lev Rubinstein, wiens ouders beiden in Oekraïne geboren zijn, schreef: ‘Verleidelijk, vrolijk en smakelijk, zoals de kersenknoedels van mijn moeder, heeft het woord "Oekraïne" me mijn hele jeugd in Moskou begeleid.’ Grigori Soechoboki, de priester die in oktober vorig jaar ontslagen werd vanwege zijn steun aan oppositiepoliticus Aleksej Navalny, benadrukte het belang van historisch besef: ‘Kyiv is de moeder van de Russische steden en wee de dochter die haar hand opheft tegen haar eigen moeder.’

In Rusland vonden intussen her en der kleinschalige protesten plaats, uitzonderlijk sinds de afgelopen jaar sterk toegenomen repressie van tekenen van dissidente opvattingen. Op 19 februari werd de politieke activist Ivan Filjoesjin met een bord met 'Nee tegen oorlog!' op het Rode Plein gearresteerd. Hij wordt vervolgd wegens het overtreden van de Russische demonstratieregels. Tot voor kort waren eenmanspiketten zonder vergunning toegestaan, maar ook dat behoort inmiddels tot het verleden.

protest in metrostation vychino moskou'Nee tegen de oorlog!', stil protest in metrostation Vychino in Moskou (foto twitter)

Op 20 februari werden er op het Poesjkinplein in Moskou eveneens 8 demonstranten aangehouden. Zij hielden borden vast met slogans zoals ‘Handen af van Oekraïne’, ‘Weg met de macht van de Tsjekisten’ en ‘Er is geen rechtvaardiging voor oorlog’. Onder de gearresteerden bevond zich ook de 80-jarige mensenrechtenactivist Lev Ponomarjov. 

Bronnen: Echo Moskvy, The Insider, Nastojasjtsjoje Vremja, Meduza

Wekelijkse update?

Iedere donderdag uitgelichte artikelen in uw mailbox

Eerst doorlezen? U kunt zich ook later aanmelden via de home pagina.

Als u in uw browser de cookies blokkeert, ziet u deze popup steeds weer. Daarvoor excuus.