Kapotgeschoten Sovjet-satelliet 'gevaar voor ruimtevaart'

Het Russische leger heeft op 15 november een satelliet in de ruimte kapotgeschoten. Een dag later werd dat door het ministerie van Defensie bevestigd. Volgens de Verenigde Staten vormen de brokstukken een gevaar voor de internationale ruimtevaart. De zevenkoppige bemanning van het Internationaal Ruimtestation (ISS) heeft al twee keer moeten schuilen vanwege het risico op botsingen met het ruimtepuin.

sovjet satelliet foto nasaIn de ruimte circuleren tal van niet meer functionerende satellieten, zoals deze sovjet-satelliet (foto NASA)

De satelliet Kosmos-1408 cirkelde al sinds 1982 in een baan om de aarde. De satelliet maakte ooit onderdeel uit van het radiobewakingssysteem van de Sovjet-Unie, maar was al jaren buiten werking. Aanvankelijk ontkende Rusland de vernietiging van de satelliet. ‘De fantasieën van het (Amerikaanse, red.) ministerie van Buitenlandse zaken kennen geen grenzen’, verklaarde Joeri Sjvytkin, plaatsvervangend voorzitter van het defensiecomité van de Doema.

Op 16 november kwam het Russische ministerie van Defensie met een bevestiging dat de satelliet was neergeschoten. Volgens minister van Defensie Sergej Sjojgoe ging het om een succesvolle test van het antisatellietsysteem. De NASA en het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken hebben de test veroordeeld. Een woordvoerder noemde de actie ‘gevaarlijk en onverantwoord’ en verklaarde dat de brokstukken een bedreiging vormen voor het ISS en andere ruimtevoertuigen. Volgens Roskosmos, de Russische tegenhanger van de NASA, heeft het ISS al twee keer moeten uitwijken om puin te ontwijken, waarbij de bemanning in aparte capsules moest schuilen.

Het Russische ministerie van Defensie ontkende dat de brokstukken een risico kunnen vormen voor de ruimtevaart. ‘Het is de VS zonder meer bekend dat de ontstane brokstukken geen gevaar vormen voor ruimtestations en ruimtevoertuigen’, meldde het Russische leger. De Amerikaanse NASA heeft zo’n 1500 grotere brokstukken geteld die het nauwlettend volgt. Daarnaast zweven er nog duizenden kleine stukken door de ruimte, die te klein en te talrijk zijn om in de gaten te houden.

'Amerikanen zijn hypocriet'

De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov ontkende aanvankelijk dat de test had plaatsgevonden en plaatste vervolgens kanttekeningen bij de beweringen van de Amerikanen. ‘Verklaren dat de Russische Federatie risico’s creëert voor het vreedzame gebruik van de ruimte is, op zijn minst, hypocriet. Er zijn geen feiten die dat staven’, zei Lavrov.

Volgens Lavrov hebben onder meer India, China en de VS zelf vergelijkbare tests in de ruimte uitgevoerd. Sterker nog, Rusland zou er bij de Verenigde Staten al jaren op aandringen een overeenkomst te sluiten over de inzet van ruimtewapens: ‘De Verenigde Staten blokkeren de goedkeuring hiervan. Washington verklaart openlijk dat het niet gebonden wil zijn aan enige verplichtingen in de ruimte.’

Het vernietigen van de satelliet zet de verhoudingen tussen de VS en Rusland onder druk. Volgens de Russische krant Komsomolskaja Pravda is er geschokt gereageerd in de Amerikaanse media. ‘De VS in paniek (...) Rusland test antisatellietwapens,’ kopte de krant. De Amerikanen zien in de actie het bewijs dat Rusland minder geneigd is tot internationale samenwerking op het gebied van ruimtevaart. 

Minister Lavrov verwerpt de Amerikaanse kritiek en verwijst naar drie eerdere gevallen waarin ongebruikte satellieten vernietigd werden. China was in 2007 de eerste, toen het een weersatelliet uit de lucht schoot. Het puin van deze test vormt nog altijd een gevaar voor de ruimtevaart. Van de 10.000 brokstukken die het Amerikaanse leger routinematig in de gaten houdt zijn er 3.000 afkomstig van de Chinese test. 

Ook VS vernietigden satelliet

Een jaar later vernietigde de Amerikaanse marine een spionagesatelliet die niet goed functioneerde. Deze satelliet bevond zich echter honderden kilometers dichterbij de aarde, waardoor het puin niet in een baan om de aarde raakte. De laatste brokstukken verbrandden binnen een jaar in de atmosfeer. De VS ontkennen dat het hierbij ging om een wapentest en beweren dat de satelliet vernietigd moest worden vanwege technische problemen.

Ten slotte heeft ook India in maart 2019 een eigen satelliet vernietigd. Het hierbij gebruikte wapen was onderdeel van het Indiase raketafweersysteem. Net als de VS wachtte India tot de satelliet zich op minder dan 300 kilometer hoogte bevond. Het grootste deel van het puin van deze test is verbrand, hoewel enkele tientallen brokstukken nog altijd in een lage baan om de aarde zweven. 

Puin in de ruimte

Zolang er geen internationaal verdrag bestaat dat het gebruik van ruimtewapens verbiedt hebben landen in principe het recht om hun eigen satellieten te vernietigen. Het gevolg is dat er steeds meer puin door de ruimte zweeft dat moeilijk en duur is om op te ruimen. Jonathan McDowell, astrofysicus aan het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics, wijst in the Guardian op de gevaren van tests met ruimtewapens. ‘We hebben al een probleem met ruimtepuin, dus maak het niet expres erger.’ 

(Bronnen: Interfax, Ria Novosti, Russia Today, The Guardian)

 

 

Wekelijkse update?

Iedere donderdag uitgelichte artikelen in uw mailbox

Eerst doorlezen? U kunt zich ook later aanmelden via de home pagina.

Als u in uw browser de cookies blokkeert, ziet u deze popup steeds weer. Daarvoor excuus.