Vlak voor top Biden kondigt Poetin nieuwe buitenlanddoctrine aan  

Twee weken voor de eerste ontmoeting van Vladimir Poetin en de nieuwe Amerikaanse president Joe Biden heeft het Kremlin wijzigingen in de veiligheidsdoctrine van Rusland aangekondigd. De nieuwe doctrine zal zich nog meer richten tegen het Westen dan de oude. Of het document voor de top wordt gepubliceerd, is nog niet duidelijk.

screen shot 06 02 21 at 10.38 am
Medvedev (links) in een onderonsje met Patroesjev tijdens vergadering van de Russische Veiligheidsraad. Foto Kremlin

Van de top tussen Poetin en Biden, die op 16 mei in Genève zal plaatsvinden, verwacht de Russische leiding in concreto weinig. Maar ze zal de agenda niet op voorhand ‘steriliseren’, zei Kremlinwoordvoerder Dmitri Peskov. Minister Sergej Lavrov van Buitenlandse Zaken temperde met vergelijkbare woorden de hoop op een nieuw begin van de nu zo slechte betrekkingen met de VS. Hij waarschuwde voor ‘illusies’. Poetin en Biden zullen geen ‘doorbraken’ forceren of ‘historische beslissingen’ nemen. ‘Maar het feit alleen al van een gesprek tussen de twee leidende kernmachten op het niveau van topfunctionarissen is natuurlijk belangrijk’, aldus Lavrov.

Russofobie bedreigt Russische volk

Tegelijkertijd maakte het belangrijkste staatsveiligheidsorgaan bekend dat er een nieuwe buitenlands politieke doctrine komt. Volgens secretaris Nikolaj Patroesjev van de nationale Veiligheidsraad is een ‘nieuwe redactie’ noodzakelijk omdat het Russische volk met zijn ‘spirituele en morele waarden’ en ‘culturele en historische’ tradities door de westerse russofobie gevaar loopt.

‘Een aantal staten noemt Rusland openlijk een bedreiging en zelfs een militaire tegenstander. De campagne van het Westen om de wereldgeschiedenis te vervalsen wint aan kracht en er worden doelbewust russofobe sentimenten gevormd’, aldus Patroesjev in een interview met de staatscourant Rossiiskaja Gazeta.

Die russofobie, die er in sommige landen toe leidt dat het Sovjetleger nu een ‘bezetter’ wordt genoemd, moet ‘geneutraliseerd’ worden. Volgens Patroesjev zal in de doctrine daarom worden vastgelegd dat het nucleaire arsenaal van Rusland op ‘peil’ moet blijven en dat de krijgsmacht in staat moet zijn om deze atoomwapens ook te gebruiken. Ook de ontwikkeling van andersoortige ‘geavanceerde wapens’ krijgt voortaan prioriteit, net als de ‘morele, politieke en psychologische staat van de militairen’ en de burgers die zich moeten voorbereiden op hun dienstplicht.

Oude doctrine noemde Westen al gevaar

Het argument dat Rusland gedwongen wordt tot deze stappen omdat het land nu door de Verenigde Staten en de Europese Unie als een bedreiging wordt gezien, is opmerkelijk. In de oude veiligheidsdoctrine, die president Poetin op 31 december 2015 nogal onverwachts tekende, noemde het Kremlin zelf de NAVO namelijk al een ‘gevaar’ voor Rusland. ‘De verdere uitbreiding van de NAVO en de nabijheid van haar militaire infrastructuur vormen een bedreiging voor de nationale veiligheid’, aldus punt 15 in de toenmalige paragraaf over ‘Rusland in de huidige wereld’.  De VS en EU hadden toen volgens Moskou een ‘negatieve invloed op de Russische belangen’, onder meer door hun ‘ongrondwettige staatsgreep’ in Oekraïne en de ‘uiterst rechtse nationalistische ideologie’ om Rusland een ‘vijandelijk imago’ aan te smeren. Ook het terrorisme van onder meer Islamitische Staat was het ‘resultaat van de politiek van de dubbele moraal’ waaraan ‘enkele’ niet nader genoemde staten zich volgens de doctrine uit 2015 schuldig hadden gemaakt. Veiligheidsdoctrine2015 Pagina 01

Veiligheidsdoctrine anno 2015.

Soms zelfs erger dan tijdens Cubacrisis

Oud-premier Dmitri Medvedev, leider van de regeringspartij Verenigd Rusland en vicevoorzitter van de nationale Veiligheidsraad, hield in een interview met het dagblad Kommersant vol dat Rusland niets te verwijten valt. De Cubacrisis in 1962 buiten beschouwing gelaten, toen de wereldvrede ‘aan een zijden draadje hing, is 'de huidige situatie in sommige opzichten slechter’ dan tijdens de Koude Oorlog, aldus Medvedev. ‘En dat is niet ons initiatief’. Hij verwees onder meer naar de persoonlijke sancties van VS en EU tegen topfunctionarissen in Rusland. In de Koude Oorlog zou het ondenkbaar zijn geweest om Chroesjtsjov of Brezjnev aan te pakken.Volgens Medvedev ligt de schuld bij het Westen dat Rusland niet langer behandelt als een mondiale supermacht. ‘Eerder gingen onze partners uit van het uitgangspunt dat de Sovjet-Unie weliswaar geen vriend is, maar dat er wel rekening mee moest worden gehouden. Nu geloven ze, althans voorlopig, dat Rusland een uitstervend land is dat kan worden genegeerd en met minachting kan worden behandeld.’

In een vraaggesprek met De Volkskrant eind mei onderschreef secretaris-generaal Jens Stoltenberg van de NAVO een deel van de diagnose van Medvedev. ‘We zien een assertiever Rusland en de opkomst van China die het mondiale machtsevenwicht veranderen. Onze relaties met Rusland, maar ook met Belarus, zijn op een dieptepunt sinds de Koude Oorlog. Het patroon van gedrag dat we zien in Rusland, en nu ook Belarus, toont dat.’

Militaire oefeningen

Zo gebruikt ‘Rusland militaire oefeningen soms als dekmantel voor de schending van de territoriale integriteit van buurlanden’, aldus Stoltenberg. ‘We houden dat goed in de gaten, net als de opbouw van militaire capaciteit langs de grens met Oekraïne. Sommige troepen zijn teruggetrokken, maar veel militairen en materieel zijn achtergebleven. Het heeft de afgelopen jaren geleid tot de belangwekkende opbouw van NAVO’s aanwezigheid, op een defensieve manier, in het oostelijk deel van de alliantie’, betoogde Stoltenberg in het Nederlandse dagblad. Volgens de secretaris-generaal van de NAVO is het bondgenootschap zich bewust dat alleen een collectief antwoord soelaas biedt. ‘Er is het besef dat geen land of continent alleen met deze uitdagingen kan omgaan. Dus ik verwacht een krachtig signaal op de top van 14 juni. We hebben een unieke kans een nieuw hoofdstuk te openen. We hebben de NAVO 2030-agenda, een onveiliger wereld én de nieuwe Biden-regering die sterk betrokken is bij de alliantie.’

Begin juni kondigde minister Sergej Sjoigoe van Defensie aan dat er medio september in het kader van de grootscheepse militaire oefening Zapad-2021 (West 2021) getraind zal worden in Belarus. Ruim 4500 militairen zullen daarbij worden ingezet. Ook de luchtmacht en de noordelijke vloot nemen deel aan Zapad-2021. Eerder had Sjoigoe al gemeld dat Defensie in het westelijke militaire district van Rusland binnenkort een twintigtal nieuwe eenheden zal stationeren voor een ‘adequate weerstand tegen de NAVO’ en andere westerse ‘acties’.

Nord Stream 2

Het enige lichtpuntje voor de top van Poetin en Biden is het besluit van de Amerikaanse president om af te zien van sancties tegen bedrijven die meewerken aan de bouw van de aardgaspijpleiding Nord Stream 2. Volgens Biden zouden de represailles, waarmee zijn voorganger Donald Trump had gedreigd, averechts kunnen uitpakken. Ten eerste omdat de aanleg van de tweede pijplijn bijna is voltooid en ten tweede omdat hij geen zeggenschap denkt te hebben over het beleid van de Duitse regering. ‘Doorgaan met de sancties zou contraproductief zijn voor onze Europese betrekkingen’, aldus Biden. Woordvoerder Peskov reageerde positief: ‘De Russische zijde verwelkomt deze verklaringen.’

Wekelijkse update?

Iedere donderdag uitgelichte artikelen in uw mailbox

Eerst doorlezen? U kunt zich ook later aanmelden via de home pagina.

Als u in uw browser de cookies blokkeert, ziet u deze popup steeds weer. Daarvoor excuus.