Afschrikking houdt Russen af van massaal protest

In heel Rusland zijn op 21 april mensen de straat opgegaan uit protest tegen de behandeling en gevangenhouding van oppositieleider Aleksej Navalny. De opkomst was lager dat Navalny's Anticorruptiefonds (FBK) had gehoopt. Er hadden zich van te voren 460 duizend mensen opgegeven, maar er kwamen naar schatting 50 duizend mensen daadwerkelijk demonstreren. Arrestaties, huiszoekingen, dreigementen met vrijheidsstraffen en het nakend verbod op FBK hebben mensen kennelijk afgeschrikt van deelname.

tomskBetogers in Tomsk. Foto van twitter

Het team van Navalny had het protest aangekondigd als 'de finale strijd tussen het goede en neutraliteit'. Als heel veel mensen zouden laten merken de opsluiting en 'langzame moord' op Navalny niet te accepteren zou het Kremlin wel moeten reageren, zo redeneerden Navalny's medestanders. Het was bovendien misschien wel het laatst mogelijke massale protest van de oppositie, omdat FBK en gelieerde groepen binnenkort verboden dreigen te worden als 'extremistische organisaties.'

In zo'n honderd steden van heel Rusland gingen mensen de straat op, beginnend in het Verre Oosten en van uur tot uur opschuivend naar het Westen. Volgens OVD-info, een groep die politieke vervolging monitort, werden er in totaal ruim 1700 betogers gearresteerd. Terwijl de politie in Moskou de demonstratie min of meer met rust liet, greep zij in Sint Petersburg hard in. Daar werd met tasers en stokken op de betogers ingeslagen en werden zo'n 800 mensen ingerekend. Eind januari, toen het protest tegen de gevangenzetting van Navalny de grootste demonstratie in tien jaar was, werden er landelijk wel vijfduizend mensen opgepakt.

In Moskou voegde Navalny's vrouw Julia zich bij de betoging. Terwijl haar naam werd gescandeerd, keek zij verlegen en geëmotioneerd om zich heen. Er klonken leuzen als: 'Laat de artsen toe', 'Vrijheid voor Navalny en alle politieke gevangenen', 'Weg met de tsaar', 'Rusland zal vrij zijn'. Ook liepen mensen met borden met teksten als: 'Zeg Poetin, ouwe sok, drink zelf je novitsjok' en 'Poetin moordenaar'. 

julia navalnyJulia Navalny voeg zich bij de betoging in Moskou. Foto van twitter

's Ochtends deed de politie in de provinciale kantoren van FBK invallen en arresteerde stafmedewerkers. De woordvoerster van Navalny, Kira Jarmysj, werd de hele dag vastgehouden en kreeg vervolgens tien dagen cel. De juriste van FBK, Ljoebov Sobol, werd opgepakt maar aan het eind van de dag weer vrijgelaten.

Navalny is intussen nog steeds in hongerstaking en volgens zijn advocaten, die hem konden bezoeken in de kliniek van de strafkolonie, in zeer slechte conditie. Hij is sterk vermagerd en kan met moeite rechtop zitten en spreken. De mensenrechtencommissaris van de regering, Tatjana Moskalkova, spreekt dit tegen. Vier artsen, die niet verbonden zijn aan de gevangenisdienst, zouden Navalny op 20 april hebben bezocht en geen ernstige gezondheidsproblemen hebben geconstateerd.

Honderd Russen in hongerstaking

Naast de straatprotesten zijn er andere uitingen van solidariteit met Navalny. Meer dan honderd mensen in Rusland zijn zelf in hongerstaking gegaan.  De protestactie is een initiatief van de bioloog Nikolaj Formozov, een pensioneerde docent van de Moskouse Staatsuniversiteit en Hoge Economische School. Tegen de site Meduza zei hij geen aanhanger van Navalny te zijn, maar te vinden dat hij steun verdiende omdat hij een heel moedige man is. ‘Hij bewijst dat één man veel kan doen. De positieve dingen die hij doet wegen op tegen zijn fouten.’ Formozov schreef tien briefkaarten naar de gevangenis waar Navalny na terugkeer in Rusland is vastgezet.  ‘Toen ik hoorde dat hij in hongerstaking was gegaan, besefte ik dat ik hem niets kon schrijven. Er zijn geen woorden voor. Op dat moment begreep ik dat mijn elfde briefkaart een hongerstaking zou zijn.’

Formozov startte zijn actie op 10 april. De ruimte voor protest wordt steeds kleiner, zegt hij, maar niemand kan je verbieden een hongerstaking te houden. Op Facebook maakte hij een pagina aan over de hongerstaking en inmiddels hebben honderd mensen zich bij hem aangesloten. Vijf hongerstakers zijn ouders van kinderen die in 2004 bij de gijzeling van een school in Beslan om het leven zijn gekomen. De overheid greep destijds met massaal geweld tegen de Tsjetsjeense terroristen in, waardoor meer dan driehonderd mensen het leven lieten. ’Ze hebben een man in gijzeling genomen en maken hem kapot. Onze kinderen werden ook gegijzeld en niemand heeft hen gered’, zei een van de ouders tegen de Novaja Gazeta.

raadsleden tomskGemeenteraadsleden van Tomsk dragen T-shirt met leuze 'Laat Navalny vrij'. Foto twitter

Een aantal onafhankelijke gemeenteraadsleden in Novosibirsk en Tomsk zijn op raadsvergaderingen verschenen in T-shirts met daarop de leuze ‘Laat Navalny vrij’. Ook raadsleden in St. Petersburg, Moskou en Pskov eisen vrijlating van Navalny en alle politieke gevangenen. Een van hen, de zeer actieve Maksim Reznik, werd door mannen-in-burger klemgereden en meegenomen onder het dreigement dat ze een 'drugszaak' tegen hem zouden beginnen als hij niet gehoorzaamde.

Ruimtevaartdeskundige Roald Sagdejev: 'De gevangenschap van Aleksej Navalny is een politieke misdaad'

Er zijn open brieven gepubliceerd door Russische leraren (500 ondertekenaars), door medici (1.000 ondertekenaars en door media van o.a. Meduza, Raintv, Novaja Gazeta).  Directeuren en medewerkers van 70 sociale en maatschappelijke organisaties vragen om onafhankelijke medische hulp voor Navalny en hervorming van de medische verzorging in het gevangeniswezen. In hun brief verwijzen ze naar de grondwet en wetten die het recht op medische hulp voor gedetineerden garanderen.   

Meer dan honderd advocaten hebben bij voorbaat aangeboden om mensen die tijdens protestacties voor de vrijlating van Navalny worden gearresteerd juridische bijstand te verlenen.

Bekende schrijvers, acteurs, regisseurs, musici en wetenschappers hebben in persoonlijke boodschappen hun steun aan Navalny betuigd. Fimregisseur Andrej Zvjagintsev (beroemd sinds de film Leviathan) zei tijdens een voorstelling in Novosibirsk: ‘Mij is volstrekt duidelijk dat je in dit land je niet kan verlaten op het recht of de wet, je kunt op niets vertrouwen, alleen op vriendschap, kameraadschap, een luisterend oor of de steun van een schouder.’ Praten is zinloos, meent hij, je moet iets doen. 

Patriot Sacharov

Roald Sagdejev, een gerespecteerd ruimtevaartsdeskundige en lid van de Academie van Wetenschappen,  zei in een videofilmpje: ‘Als een land politieke tegenstanders arresteert, laat het zien dat het geen autocratie  meer is, maar op weg is naar een dictatuur. Terwijl we ons opmaken om de honderdste geboortedag van de grote Russische patriot en geleerde Andrej Sacharov te herdenken, verplicht de huidige wetteloosheid ons stil te staan bij de manier waarop Sacharov oordeelde over wetteloosheid, arrestaties en gewetensgevangenen tijdens de vele jaren van het Sovjet-regime. De gevangenschap van Aleksej Navalny is een politieke misdaad.’

screen shot 04 21 21 at 03.25 pmRoald Sagdejev herinnert aan Andrej Sacharov. Foto van twitter

Sagdejev is niet de enige die aan de dissident en Nobelprijswinnaar voor de Vrede Sacharov herinnert. Anderen memoreerden dat er in Rusland een periode van pluriformiteit en grote vrijheid aanbrak op het moment dat Gorbatsjov besloot hem eind 1986 uit ballingschap terug te laten keren naar Moskou.  

(Bronnen: Rferl.org, ovd.info, fbk.info, Meduza, Novaja Gazeta)

Wekelijkse update?

Iedere donderdag uitgelichte artikelen in uw mailbox

Eerst doorlezen? U kunt zich ook later aanmelden via de home pagina.

Als u in uw browser de cookies blokkeert, ziet u deze popup steeds weer. Daarvoor excuus.