Verijdeling 'coup' voedt speculaties over nauwere Unie tussen Belarus en Rusland

De Witrussische geheime dienst KGB heeft, met de Russische FSB, een door Amerika geïnspireerde poging tot staatsgreep in Belarus verijdeld, zo onthulde machthebber Aleksandr Loekasjenko. Tegelijkertijd kondigde Loekasjenko een baanbrekend decreet aan, dat zijn tegenstanders voor eens en altijd de wind uit de zeilen moet nemen. Dit voedde speculaties over de samenvoeging van Belarus en Rusland in een Uniestaat, waarover al sinds 1999 wordt onderhandeld. Vorige week was de Russische premier Misjoestin in Minsk. Poetin houdt op 21 april zijn jaarlijkse toespraak tot de beide parlementen en heeft een dag later een ontmoeting met Loekasjenko.

belarus samenzweringDe 'samenzweerders' in de reportage van het Witrussische televisiekanaal ONT (screenshot)

Op 17 april onthulde de Witrussische president Aleksandr Loekasjenko dat, in samenwerking met de Russische geheime dienst FSB, een staatsgreep was verijdeld door zeven Witrussen die het op hem en zijn gezin hadden voorzien. Twee van de samenzweerders, politicoloog Aleksandr Fedoeta en jurist Joeri Zenkovitsj, werden op verzoek van de Witrussische geheime dienst KGB op 13 en 14 april door de FSB in Moskou opgepakt, een derde, Grigori Kostoesev van oppositiepartij Volksfront van Belarus, werd in Belarus gearresteerd.

De mannen waren van plan zijn zonen te gijzelen en in een kelder op te sluiten, aldus Loekasjenko. Die kelder is zelfs gelokaliseerd. Een aantal van de Witrussen woont in de Verenigde Staten. Volgens Loekasjenko was de coup voorbereid met de Amerikaanse geheime diensten.

‘We ontdekten dat dit overduidelijk het werk was van buitenlandse geheime diensten, waarschijnlijk de CIA of de FBI, ik weet niet wie van de Amerikanen erbij betrokken was', aldus Loekasjenko. We zullen ze zo aanpakken, dat het hen dun door de broek loopt, waarschuwde Loekasjenko, die zei dat Poetin Biden er in zijn telefoongesprek op had aangesproken. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken veegde de beschuldiging van tafel.

Vóór de omstreden presidentsverkiezingen van 9 augustus, de aanleiding voor de massale volksopstand in Belarus, beschuldigde Loekasjenko Rusland nog van het plannen van een staatsgreep in Minsk, ten bewijze waarvan hij enkele Russische huurlingen van de beruchte Wagnergroep liet oppakken. 

Inmiddels zitten de diensten weer op één lijn: de Russische geheime dienst FSB verklaarde twee burgers van Belarus te hebben aangehouden, die 'een militaire staatsgreep in Belarus wilden plegen volgens het bekende scenario van de "kleurenrevoluties", waarbij locale en Oekraïense nationalisten zijn betrokken.' Volgens de FSB zou de staatsgreep op 9 mei, de dag van de militare parade voor de overwinning op nazi-Duitsland, hebben moeten plaatsvinden. De coupplegers zouden in Moskou in een restaurant een ontmoeting hebben gepland met 'Witrussische generaals', die ze over wilden halen hen te steunen.

Svetlana Tichanovskaja, die zich beschouwt als de wettig gekozen president van Belarus, noemde de onthullingen een 'provocatie van de geheime diensten van de Russische Federatie en Belarus, waarbij men burgers van Belarus en de VS heeft betrokken'. Ze waarschuwt voor snelle conclusies over de mistige zaak en zegt 'consequent te ijveren voor een oplossing van de politieke crisis middels onderhandelingen en vrije, eerlijke verkiezingen'.  

Beelden van de samenzweerders

Op het Witrussische televisiekanaal ONT werden beelden van zoombijeenkomsten van de zeven mannen getoond, waarin zij spraken over de mogelijkheden om Loekasjenko uit zijn ambt te ontzetten. In de zoomsessie verwijst politicoloog Aleksandr Fedoeta onder meer naar de staatsgreep tegen de Egyptische president Anwar Sadat.

In het commentaar wordt advocaat Joeri Zenkovitsj genoemd als een van de leiders van de opstand. ‘Opgave nummer 1 is de hoogste uit zijn ambt te zette. Opgave twee is de OMON (oproerpolitie) te blokkeren. Opgave drie is een aantal symbolische objecten in het centrum van de stad innemen, waaronder radio en televisie en een verklaring voor te lezen. Het is wenselijk om Minsk af te sluiten, zodat er geen troepen van buiten worden aangevoerd,’ zegt Joeri Zenkovitsj op de filmbeelden.

belarus loeka samenzweringOp 17 april onthulde Loekasjenko de plannen voor een staatsgreep

Volgens een van de genoemde leden van de groep van zeven, Pavel Koelazjenko, vormt de groep een normale 'open discussieclub, die sinds januari bijeen komt in steeds wisselende samenstelling. De conferenties werden door heel veel mensen gevolgd. Hier werd alles besproken wat er elke avond in de keukens van alle Witrussische gezinnen wordt besproken: namelijk hoe kan het vertrek van Loekasjenko worden bespoedigd?'

Volgens Koelazjenko, die vroeger bij de Binnenlandse Troepen diende en nu als trainer in New York werkt, geeft de televisiereportage een totaal verkeerde voorstelling van zaken. Er is geen woord waarheid bij, zei hij tegen het Witrussische persagentschap TUT.by.  'Er zijn veel zinnen uit de contekst gesneden om de informatie zo op te dienen als het de autoriteiten uitkomt.'

Een andere deelnemer aan de gesprekken, wetenschapper Aleksandr Perepetsjko, zei tegen RadioLiberty dat het hem verbaasde dat deze gesprekken nu opeens de aanleiding vormen voor 'luidkeelse verklaringen over terrorisme'. De zoom-gesprekken worden al een half jaar in alle openheid gevoerd. Volgens Perepetsjko werden alle varianten om een uitweg te zoeken uit de diepe politieke crisis daar op tafel gelegd, ook een eventuele staatsgreep. 

'Een staatsgreep is de belangrijkste methode om af te komen van een bloederige dictatuur. Het zou onprofessioneel zijn om niet te spreken over de verschillende scenario's voor een regime change in Belarus', zegt Perepetsjko. 'Maar ik herhaal: je kunt alles tegen het licht houden. Maar fondsen werven en een planning starten dat is iets geheel anders.'

Ondermijning van de vijand

Volgens de Witrussische analist Artjom Shraibman is er altijd een hechte samenwerking geweest tussen de Witrussische en Russische geheime diensten. Nu de verhoudingen met de VS op een dieptepunt zijn beland, is het nuttig die samenwerking te benadrukken, zegt hij tegen persbureau TUT.by. 'Elke mogelijkheid om die samenwerking, gericht op de ondermijning van westerse destabilisatieplannen, te adstrueren, past uitstekend in de propaganda, die FSB en KGB beide nu nodig hebben. Hun belangen lopen hier gelijk.' Shraibman ziet hier nog niet direct een bewijs van de verdere versmelting van beide landen in.  

De Witrussische journalist Igor Iljasj denkt dat Poetin Loekasjenko wil bewegen nu eindelijk haast te maken met de grondwetswijzigingen, die hij in februari van dit jaar heeft aangekondigd om de oppositie de wind uit de zeilen te nemen. 'Spelend met de fobieën van Loekasjenko wil Poetin hem tot doortastende stappen inzake de zogenaamde consitutionele hervormingen aanzetten, waar Moskou al sinds de zomer van 2020 over spreekt. Tegen de achtergrond van de mededelingen over een "aanslag" en een "staatsgreep" heeft Loekasjenko beloofd dat binnenkort een van de meest principiële beslissingen van zijn bewind zal worden genomen.'

Politicoloog Pavel Oesov ziet wel tekenen van een op handen zijnde integratie met Rusland. 'Het ondertekenen van alle integratie-road maps, mogelijkerwijs het stationeren van Russische militaire bases of van een militair contingent (een totale breuk met alle diplomatieke banden met het Westen) hoeft er dan niet uit te zien als de overdracht van de souvereiniteit van Rusland en een totale capitulatie van Loekasjenko, maar veeleer als de redding van Belarus van 'fascistische bezetting', aldus Oesov. 

(Bronnen: RBK, TUT.by, FSB, bne IntelliNews, Meduza)

 

Wekelijkse update?

Iedere donderdag uitgelichte artikelen in uw mailbox

Eerst doorlezen? U kunt zich ook later aanmelden via de home pagina.

Als u in uw browser de cookies blokkeert, ziet u deze popup steeds weer. Daarvoor excuus.