De Russische oppositiepoliticus Aleksej Navalny is direct na zijn terugkeer in Moskou op het vliegveld Sjeremetjevo aangehouden en door een geïmproviseerde rechtbank op een politiebureau veroordeeld tot 30 dagen isoleercel. Dit is een voorlopige hechtenis in afwachting van een proces, waarin wordt beslist of hij 3,5 jaar gevangen moet zitten voor een oude zaak, waarvoor hij in 2014 een voorwaardelijke straf kreeg met een proeftijd tot 30 december 2020.
Navalny groet zijn medestanders vanuit het politiebureau waar hij in hechtenis zit. Buiten is het -20 graden. Foto van twitter
Navalny keerde zondagavond 17 januari vanuit Berlijn terug naar Moskou. Bij de douane werd hij meteen opgepakt en meegenomen naar een politiebureau in Chimki, ten noordwesten van Moskou. Op het bureau werd de volgende ochtend een geïmproviseerde rechtbank ingericht om zijn detentie te legitimeren. In het kantoor waar de zitting plaatsvond, sprak Navalny een videoboodschap van drie minuten in: ‘Wees niet bang, ga de straat op, doe het niet voor mij, doe het voor uzelf en uw toekomst.’
De zitting hier in dit politiebureau, aldus Navalny, heeft niets te maken met de wet. ‘De bende dieven die nu al 20 jaar het land leegrooft, zegt tegen mij “we hebben je geprobeerd te vermoorden, je bent niet dood, daarmee heb je ons beledigd, daarom zetten we je vast”.’ Dat de zaak haastig en in een politiebureau wordt afgehandeld, gebeurt omdat de machthebbers bang zijn, aldus Navalny, bang voor jullie. Na het vonnis werd Navalny in een geblindeerde politiebus afgevoerd naar de isolatieafdeling van de gevangenis Matrosskaja Tisjina (Matrozenstilte).
Volgens de Russische penitentiaire dienst had Navalny de regels van zijn voorwaardelijke gevangenisstraf geschonden door zich niet tijdig te melden. Navalny was, zoals bekend, in Duitsland om te herstellen van een gifaanslag op zijn leven. Hij werd in 2014 veroordeeld tot 3,5 jaar voorwaardelijk in een fraudezaak. Zijn proeftijd liep op 30 december af, waarna hij verlost zou zijn van de straf die hem nog altijd boven het hoofd hing. De zaak is in 2017 door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens beoordeeld als oneerlijk. Terwijl Navalny in Duitsland herstelde opende de Russische justitie ook een nieuwe strafzaak wegens fraude tegen hem.
De geïmproviseerde rechtbank in het politiebureau van Chimki.
Het Kremlin heeft geen commentaar gegeven op de terugkeer en aanhouding van Poetins belangrijkste opponent. Tijdens een persconferentie zei minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov, dat het doel van de westerse landen die zich druk maken over Navalny is de ‘aandacht af te leiden van de diepe crisis waarin het liberale ontwikkelingsmodel zich bevindt’. Navalny’s terugkeer en aanhouding zijn een zaak voor de competente justitiële organen, aldus de minister. Het gaat om een reguliere uitvoering van Russische wetten.
De woordvoerder van president Poetin, Dmitri Peskov, zei zondag niet op de hoogte te zijn van Navalny’s aanhouding, omdat hij nog vakantie had. Volgens het online televisiekanaal Dozjd (Raintv) vroeg hij: ‘Is hij aangehouden in Duitsland?’
Terwijl onafhankelijke Russische media zondag uitvoerig verslag deden van de aankomst van Aleksej Navalny in Moskou en online media de hele avond uitzonden, repte het belangrijkste journaal Vremja zondagavond met geen woord over hem. Persbureau Tass meldde de aanhouding van Navalny bij de douane, de reacties van buitenlandse regeringen en het commentaar van minister Lavrov.
De televisiepresentator en pro-Kremlin propagandist Vladimir Solovjov volgde via de sociale media de terugkeer van Poetins opponent. Hij kondigde zijn verslag aan onder de kop ‘Van Berlijn naar de cel’, zei niet anders te verwachten dan dat Navalny meteen zou worden aangehouden en dat hij zich – geheel terecht in zijn ogen – voor oude en nieuwe rechtszaken zou moeten verantwoorden. De verontwaardiging in het Westen over de aanhouding van Navalny parodieerde hij met een quasi-Duitse tirade, waarin hij riep dat de 'Russen met hun handen van hun (Duitse) agent moesten afblijven'.
Vladimir Solovjov houdt tirade tegen Navalny in quasi-Duits
Vliegtuig omgeleid
Het vliegtuig waarmee Navalny uit Berlijn arriveerde werd op het laatste moment omgeleid van de luchthaven Vnoekovo naar een ander vliegveld. Volgens de luchthaven waren de sneeuwschuivers kapotgegaan. Eerder had het twitter-account van Vnoekovo een merkwaardig en dreigend bericht verzonden: ‘We hebben vliegtuigen uit Duitsland gepast “verwelkomd in 1941” en zullen alle vliegtuigen verwelkomen in 2021.’
Op Vnoekovo hadden zich honderden aanhangers van Navalny verzameld om hem te begroeten. De politie was met overmacht aanwezig, arresteerde tientallen medestanders en liet niemand meer de hal binnen die geen instapkaart kon tonen. Toegangswegen naar het vliegveld waren versperd en in verschillende steden waren medestanders van Navalny opgepakt of tegengehouden.
De terugkeer van Navalny wekte veel belangstelling via de sociale media. De omleiding van zijn vlucht werd online via radarbeelden gevolgd door een half miljoen Russen. Online prezen medestanders zijn onverschrokkenheid en moed en wensten hem succes. Jevgeni Roizman, oppositie-politicus en ex-burgemeester van Jekaterinburg, liet weten dat hij de ouders van Navalny had gebeld om te zeggen dat zij een ‘buitengewone zoon hebben, een waardige burger van Rusland, een moedige en fatsoenlijke man’.
Navalny zegt een paar woorden na aankomst, vlak voor arrestatie
Na aankomst gaf Navalny een korte verklaring af: ‘Dit is mijn beste dag in vijf maanden. Dit is mijn thuis. Ik ben hierheen gekomen en ben niet bang. Ik weet dat ik gelijk heb, dat de strafzaken tegen mij verzonnen zijn.’ Even later werd hij bij het douanehokje opgewacht en afgevoerd naar een politiecel.
EU en VS eisen vrijlating
In Europa en de VS is verontwaardigd gereageerd op de aanhouding van Navalny en hebben regeringen zijn onmiddelllijke vrijlating geëist. De Baltische landen hebben Rusland gedreigd met sancties en bij de EU aangedrongen op maatregelen. De regeringen van de meeste afzonderlijke EU-lidstaten vroegen eveneens om vrijlating van Navalny en berechting van degenen die verantwoordelijk zijn voor de aanslag op zijn leven.
De voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel, noemde de aanhouding ‘ontoelaatbaar’. De EU buitenlandvertegenwoordiger, Joseph Borrell, suggereerde in verhulde bewoordingen dat sancties niet uitgesloten zijn. ‘De EU zal de situatie op de voet volgen en er rekening mee houden bij haar beleid jegens Rusland.’ Het Europees Parlement heeft de hechtenis van Navalny voor dinsdag op de agenda van de plenaire vergadering gezet.
De aanvoerster van de Witrussische oppositie in ballingschap, Svetlana Tichanovskaja, liet met een waarschuwing van zich horen. ‘Belarus heeft het resultaat gezien van een dergelijke behandeling van politieke opponenten. Dit dient niet het belang van het Russische volk en het land.’
Namens de vertrekkende Amerikaanse regering verklaarde minister Pompeo dat ‘politieke leiders met zelfvertrouwen niet bang zijn voor concurrerende stemmen... of het nodig vinden om politieke tegenstanders gevangen te zetten’. Namens de aanstaande regering Biden zei de nationale veiligheidadviseur Jake Sullivan dat Navalny onmiddellijk moet worden vrijgelaten en de daders van de aanslag op zijn leven ter verantwoording moeten worden geroepen.
Bronnen: Twitter, Rferl.org, Navalny.com, Mid.ru