Zeventien volksvertegenwoordigers uit de gemeenteraad van Chabarovsk zijn uit de Liberaal Democratische Partij van Rusland (LDPR) gestapt. De leden zijn het niet eens met de lokale door het Kremlin gedicteerde partijlijn. Hun vertrek wordt gezien als loyaliteit aan de in juli gearresteerde gouverneur Sergej Foergal. Al vier maanden lang wordt in het Verre Oosten geprotesteerd tegen de arrestatie en het ontslag van de populaire gouverneur.
De in juli aangestelde Kremlingezinde LDPR-gouverneur Michail Degtjarjov. Foto: Kremlin.ru
De nationalistisch-populistische LDPR had in het 35 zetels tellende gemeenteraad van Chabarovsk tot nu toe een meerderheid maar na het vertrek van de 17 leden blijft er een minderheid van 15 partijleden over. De LDPR beschouwt het vertrek van de leden als ‘een provocatie tegen de heersende macht’.
Volgens het opgestapte LDPR-lid Michail Sidorov die tevens voorzitter van de gemeenteraad is, hebben de zeventien leden de partij verlaten vanwege verschil in opvattingen met de regionale afdeling van de LDPR. Maar de oorsprong van het conflict heeft te maken met de arrestatie en het daaropvolgende ontslag van LDPR gouverneur Sergej Foergal op 9 juli afgelopen zomer. ‘Dit zijn mensen die Foergal en hun kiezers niet verraden’ schreef voormalig LDPR-lid Aleksander Kajan op de chatapp Telegram. In tegenstelling tot de rest van zijn partij die aanvankelijk braaf bleef zitten, heeft Kajan al direct na de arrestatie van Foergal zijn partijlidmaatschap opgezegd.
De gemeenteraadsleden die uit de LDPR zijn gestapt, zullen hun zetels in het lokale parlement houden. ‘Mogelijk wordt er een nieuwe fractie opgericht', zei het voormalig LDPR-lid Sidorov tegen het Russische persbureau Tass.
Kremlingezinde opvolger niet populair
Michail Degtjarjov, de opvolger van Foergal als regionaal gouverneur, is allesbehalve populair. President Poetin stelde hem op 20 juli aan als tijdelijk plaatsvervanger van de gearresteerde gouverneur. Degtjarjov is evenals Foergal lid van de LDPR. Hij zat sinds 2011 in de federale Doema waar hij bekend stond om zijn nationalistische en conservatieve wetsvoorstellen. Daarbij steekt hij zijn bewondering voor Vladimir Poetin niet onder stoelen of banken. ‘We moeten voor hem (Poetin – red.) een standbeeld oprichten overal waar het mogelijk is. Allereerst moet er een standbeeld van hem op de Krim komen’, zei hij tegen het Russische online persbureau Znak. De grote politieke voorbeelden van de nieuwe gouverneur zijn de tiran Ivan de Verschrikkelijke, tsaar Peter de Grote en Poetin, verklaarde hij in hetzelfde interview.
Het is duidelijk dat het Kremlin orde op zaken wilde stellen in regio Chabarovsk waar al sinds half juli elke dag protesten worden gehouden waarmee betogers steun betuigen aan de gearresteerde gouverneur Foergal. De betogers eisen dat Foergal een eerlijk en openbaar proces krijgt in Chabarovsk en dat hij huisarrest krijgt in plaats van wordt vastgehouden in de cel in Moskou.
Aangezien de autoriteiten in Chabarovsk geen dialoog zoeken met de betogers worden de eisen van de demonstranten steeds politieker en zijn de leuzen steeds meer tegen het Kremlin gericht. De betogers zien de arrestatie van Foergal als een federale inmenging in een lokale aangelegenheid. ‘De keuze van het volk moet gerespecteerd worden’ en ‘Poetin moet opstappen’, ‘dit is onze regio’, klonk het afgelopen weekend tijdens de wekelijks terugkerende mars door de stad waaraan driehonderd mensen deelnamen. Ook betuigen betogers steun aan de protesten in Belarus tegen dictator Loekasjenko.
Intussen lijkt de nieuw aangestelde gouverneur Degtjarjov de burgers in Chabarovsk amper serieus te nemen. ‘Straatoppositie wordt gefinancierd door het buitenland of door beledigde oligarchen’ luidde zijn antwoord in een interview met Znak op de vraag of er in Rusland oppositie bestaat. Degtjarjov is ervan overtuigd dat Rusland gebaat is bij een sterke gecentraliseerde macht die gedicteerd wordt door het Kremlin en zei dat er in Rusland alleen maar ‘staatsgeld’ bestaat en geen ‘geld van de burger’, daarmee bedoelend dat alleen de staat bepaalt waar het geld naartoe gaat.
Dit alles maakt dat Degtjarjov door de bevolking van Chabarovsk als een verlengstuk van het Kremlin wordt gezien wat weer aanleiding is voor meer protest. Eind juli heeft Degtjarjov de betogers op straat toegesproken in een poging de gemoederen te sussen. ‘Moskou hoort iedereen, daarom heeft ze jullie een tijdelijke vervanger gestuurd zodat de regio niet achteruit gaat omdat ze geen leiding heeft. [...]. Ik zal nogmaals herhalen over Foergal: hij is mijn kameraad, mijn medepartijlid, ik maak me heel veel zorgen om zijn lot, de partij helpt hem en geeft hem voedselpakketten', verzekerde Degtjarjov de betogers in Chabarovsk. Maar ondertussen bekritiseert Degtjarjov in de Russische pers het beleid van zijn voorganger omdat die te weinig aansluiting met het Kremlin zou hebben gezocht.
Arrestatie van gouverneur Sergej Foergal op 9 juli. Foto Onderzoekscomite Russische Federatie.
Strafzaak tegen geliefd gouverneur
De voormalige LDPR-gouverneur Sergej Foergal wordt in afwachting van het strafrechtelijk onderzoek voorlopig vast gehouden tot 9 december. Hij wordt verdacht van betrokkenheid in 2003 en 2004 bij het organiseren van moord op handelaren in oud ijzer. Zelf was ondernemer Foergal destijds ook handelaar in onder andere metaal en hij wordt ervan verdacht deel te hebben uitgemaakt van een bende die concurrenten omlegde.
Volgens Foergal is de strafzaak politiek gemotiveerd en is het een poging van het Kremlin om van een onwelgevallig regionaal leider af te komen. Ook de Russische politicologe Tatjana Stanovaja ziet de arrestatie van Foergal als een vergelding van het Kremlin omdat Foergal bij de gouverneursverkiezingen van 2018 overweldigend won van de toen zittende kandidaat van regeringspartij Verenigd Rusland. Op papier vormde Foergal destijds geen directe bedreiging voor het Kremlin, hij is immers van de LDPR, een partij die met de nationalistische Zjirinovski aan het hoofd deel uitmaakt van de door het Kremlin gedoogde partijen. In de provincie hebben deze partijen echter meer speelruimte om niet alleen maar naar de pijpen van het Kremlin te dansen. In Chabarovsk heeft Foergal zijn populariteit in de eerste plaats te danken aan de proteststemmen tegen de toen zittende Kremlinman.
Foergal heeft geen schuld bekend en zegt dat er druk op hem wordt uitgeoefend door justitie. De zittingen vinden plaats achter gesloten deuren in een Moskouse rechtbank terwijl Foergal vindt dat zijn aanhangers recht hebben op een openbaar proces. Intussen zijn bij Foergal gezondheidsproblemen geconstateerd. Volgens de maatschappelijke organisatie voor de mensenrechten in gevangenissen (ONK) lijdt hij aan een longziekte. Een exacte diagnose kan niet worden gesteld omdat justitie verder medisch onderzoek niet toestaat.
Zaterdag 21 november gingen zo'n driehonderd mensen de straat op in Chabarovsk. Foto: Screenshot video Twitter.
Vier maanden protest
Hoewel de protesten in Chabarovsk voor de vierde maand op rij nog altijd dagelijks plaatsvinden, gaat het om een kleine groep betogers. Op zaterdagen zijn de protesten het grootst. Maar waar er in juli tienduizenden deelnemers waren, is het aantal deelnemers sindsdien gestaag gedaald. In deze koude wintermaanden zijn dat er nu enkele honderden per keer.
Tegen een aantal betogers zijn al rechtszaken aangespannen, sommigen kregen boetes voor deelname aan de niet-toegestane protestacties. Op 10 oktober werd zo’n protestactie ruw uiteengeslagen door de politie waarbij mensen gewond raakten en tientallen werden aangehouden. De betogers worden momenteel extra nauwlettend door de veiligheidsdiensten in de gaten gehouden vanwege de tweede coronagolf die ook in Siberië zijn tol eist.
Naast vrijlating van Foergal, gaan burgers ook de straat op uit protest tegen plaatsvervangend gouverneur Degtjarjov. Deze herfst wekte hij weer de toorn van de bevolking nadat er een tender was uitgeschreven door de plaatselijke autoriteiten ter waarde van 33 miljoen roebel (370.000 euro). Hierin werd gevraagd om 24-uurs beveiliging voor de gouverneur door zeven bewakers. Dit leidde tot eenmansprotesten door de inwoners van Chabarovsk. Zij uitten hun onvrede over de plannen voor de peperdure bewaking van de gouverneur terwijl corona patiënten in Siberië overlijden bij gebrek aan goede zorg.
Hoewel de aankoop van bewakers was geïnitieerd door de autoriteiten omdat Degtjarjov had aangegeven bedreigd te worden, verklaarde hij eind november niets van de tender af te weten en vroeg hij om de tender te annuleren. Volgens de gouverneur hebben de autoriteiten de tender uitgeschreven terwijl hij op zakenreis was. Hij zag de noodzaak niet in van beveiliging omdat hij naar eigen zeggen tijdens zijn kennismakingstour door de regio zonder problemen al ‘40.000 handen’ van gewone burgers had geschud. Critici denken dat hij de tender heeft laten annuleren in een poging meer vertrouwen bij de bevolking te winnen.
De eerstvolgende gouverneursverkiezingen in Rusland staan gepland voor september 2021. Hoewel de tijdelijk aangestelde gouverneur Degtjarjov momenteel de steun van het Kremlin geniet, is het nog de vraag of hij volgend jaar vooruitgeschoven zal worden als kandidaat.
Bronnen: Meduza, Novaja Gazeta, Interfax, Tass, RBK, Deutsche Welle, Radio Svoboda, Znak