Loekasjenko spreekt eerst met politieke gevangenen en voert vervolgens repressie op

Na een grotendeels mislukte poging van president Loekasjenko om een aantal politieke gevangenen tot samenwerking met het regime te bewegen, is de repressie tegen het burgerprotest in Belarus weer verder opgevoerd. Nadat een 4,5 uur durend overleg in de gevangenis niet veel leek te hebben opgeleverd, werd de wekelijkse demonstratie van zondag 11 oktober, die dit keer ‘Mars van de Trots’ was gedoopt en wederom ongeveer 100.000 betogers trok, in Minsk met harde hand uit elkaar geslagen.

De oproerpolitie OMON schoot met rubberkogels met scherp op demonstranten, gebruikte waterkanonnen en stun-granaten om groepen te verspreiden, joeg met auto’s achter demonstraten aan en arresteerde zeker 586 mensen, onder wie 40 journalisten. De politie trad harder en willekeuriger op tegen rondlopende mensen dan afgelopen weken. Verschillende burgers moesten met botbreuken en hersenschuddingen in het ziekenhuis worden opgenomen. Onder de gewonden bevond zich Nikita Domratsjov, de broer van viervoudig Olympisch kampioene Darja Domratsjova (zesmaal geridderd door de Witrussische regering, onder meer als ‘held van Belarus’), die onderweg eerst van zijn fiets werd gerukt en vervolgens door meerdere agenten tot bloedens toe werd geschopt en geslagen. Zelfs binnen de gevangenismuren hield het geweld niet op en bleven agenten inslaan op geboeide arrestanten, zo blijkt uit beelden van Nexta TV.

De burgers op hun beurt bleven grotendeels geweldloos. Enkele keren werden politiemannen wel door jongeren gedwongen onverrichterzake rechtsomkeert te maken, omdat de betogers hen wisten terug te drijven naar hun busje.

Loekasjenko bezoekt zijn politieke gevangenen

De verharding van het politieoptreden volgde op een onverwachte ontmoeting zaterdag 10 oktober van Loekasjenko met een twaalftal politieke gevangenen. De gedetineerden waren naar een huis van bewaring van de staatsveiligheidsdienst KGB vervoerd voor een gesprek met de zittende president. De ontmoeting binnen de gevangenismuren duurde ongeveer viereneenhalf uur. Aan de orde kwam vermoedelijk het voornemen van Loekasjenko om de grondwet te wijzigen. De staatstelevisie verspreidde naderhand slechts een kort fragment van stomme filmbeelden. De enige gesprekspartner die in de video kort hoorbaar was, was het soms geïrriteerde staatshoofd zelf. Loekasjenko waarschuwde de gevangenen dat eventuele grondwetswijzigingen niet via demonstraties kunnen worden afgedwongen. ‘De helft hier is jurist en begrijpt prima dat de grondwet niet op straat wordt geschreven’, aldus Loekasjenko.

Welke constitutionele veranderingen hij zelf in gedachten heeft, is onduidelijk. Tot nu toe heeft Loekasjenko daarover geen concrete voorstellen geopenbaard, maar alleen gezegd dat hij een groep specialisten aan het werk heeft gezet om amendementen te formuleren. De nieuwe grondwet zou dan moeten worden voorgelegd aan een nog te kiezen Witrussische Volksvergadering.

Aan tafel zaten onder anderen Viktor Babariko (de bankdirecteur die niet werd toegelaten als kandidaat voor de presidentsverkiezingen en vervolgens werd gearresteerd), zijn zoon Edoeard Babariko, hun naaste medewerker Joeri Voskresenski, de oppositionele juristen Lilia Vlasova, Maksim Znak, Ilja Saleja, alsmede de tech-ondernemer Dmitri Rabtsevitsj (directeur van het softwarebedrijf PandaDoc). Babariko’s campagnemanager Maria Kolesnikova, een van de vrouwen die de succesvolle verkiezingscampagne tegen Loekasjenko runde, was niet aanwezig. Zij was een van de zichtbaarste vrouwen in het verzet; bij een poging haar de Oekraïense grens over te zetten verscheurde ze haar paspoort, waarop ze gearresteerd werd op beschuldiging van een poging tot staatsgreep. 

Onduidelijk is of de blogger Sergej Tichanovski, de echtgenoot van Svetlana Tichanovskaja die de frauduleuze presidentsverkiezingen van 9 augustus volgens de oppositie heeft gewonnen, wel aanwezig was bij het gesprek. Ook Tichanovski was, tot zijn arrestatie, van plan om deel te nemen aan de verkiezingen. Na zijn arrestatie nam zijn vrouw het stokje van hem over. Volgens een advocaat van een van de politieke gevangenen was Sergej Tichanovski aanwezig, maar had hij zich een beetje verscholen onder een baseball-petje. Volgens andere media was hij niet bij de onderhandelingen. Wel mocht Tichanovski zaterdag plots voor het eerste sinds maanden telefoneren met zijn vrouw Svetlana, die momenteel door West-Europa toert om steun te verwerven voor de Witrussische oppositie.

Loekasjenko gesprek oppositie
Loekasjenko in gesprek met politieke gevangenen. Naast hem de twee gedetineerden die later werden vrijgelaten. Schuin tegenover hem in blauw overhemd: presidentskandidaat Viktor Babariko. Foto staatskanaal Poel Pervogo

Verdeel en heers?

Twee van de twaalf politieke gevangenen – Dmitri Rabtsevitsj en Joeri Voskresenki – werden daags na het gesprek met Loekasjenko uit de gevangenis vrijgelaten en onder huisarrest geplaatst. Sommige waarnemers denken dat ze zijn ingegaan op een aanbod van het regime om verder mee te praten over grondwetswijzigingen, maar daarvoor zijn vooralsnog geen concrete aanwijzingen. Denkbaar is ook dat Rabtsevitsj is losgelaten om de belangrijke tech-industrie in Belarus – de enige groeiende sector in de economie – een signaal te geven dat ze geen gevaar loopt te worden aangepakt.

Afgelopen twee maanden hebben veel ondernemers in de hightech hun bedrijvigheid verplaatst naar de buurlanden van Belarus. Volgens de Witrussische journalist en Atlantic Council fellow Franak Viacorka zou hun vrijlating er ook op kunnen wijzen dat bankdirecteur Viktor Babariko, een van de belangrijkste politieke gevangenen, zaterdag heeft geweigerd om te collaboreren. Het ongekende harde optreden van de politie een dag later zou wraak van Loekasjenko kunnen zijn, aldus Viacorka.

Wekelijkse update?

Iedere donderdag uitgelichte artikelen in uw mailbox

Eerst doorlezen? U kunt zich ook later aanmelden via de home pagina.

Als u in uw browser de cookies blokkeert, ziet u deze popup steeds weer. Daarvoor excuus.