Jongeren van 'terreurnetwerk' veroordeeld tot draconische straffen tot 18 jaar

Zeven jonge anarchisten zijn op 10 februari 2020 in de provinciestad Penza, zo'n 650 kilometer van Moskou, wegens deelname aan een 'terroristisch netwerk' door een militaire rechtbank veroordeeld tot draconische straffen van 6 tot 18 jaar strafkamp. Volgens de rechter zouden zij betrokken zijn bij de 'terroristische organisatie' Set (het Netwerk), die zich de omverwerping van de rechtsorde in Rusland ten doel zou stellen.

set verdachten koeksov met tbsBeklaagden in de rechtbank. Koeksov draagt een mondkapje omdat hij tbc heeft (foto Semnasem.ru)

Voor het gerechtsgebouw verzamelden zich meer dan honderd demonstranten en de uitspraak werd in de rechtszaal ontvangen met uitroepen als 'vrijheid voor de politieke gevangenen.' Corruptiebestrijder Aleksej Navalny noemde de uitspraak op twitter 'afgrijselijk'. 'Bekentenissen over een verzonnen terroristische organisatie, die door jonge mannen onder marteling zijn afgelegd! Iedere minister in de Russische regering is zo ongeveer tien keer zo crimineel en gevaarlijk voor de maatschappij als deze jongens.'

Sergej Morgoenov, de advocaat van Ilja Sjakoerski, die 16 jaar kreeg, is er zeker van dat de rechters de conclusies van de verdediging over de incongruenties en de fouten in de rechtsgang hebben begrepen, maar besloten hebben ze te negeren. 'Wat wij hebben aangevoerd, kun je niet negeren, maar de rechter is er op een of andere manier omheen gelopen. Er is een opmerkelijke gelijkenis tussen de positie van de aanklager en de rechtbank - alles was identiek,' zei Morgoenov

Lev Gudkov, directeur van het sociologische onderzoekscentrum Levada Centrum noemde het vonnis 'totale willekeur en demonstratieve wreedheid. Het is een antwoord op een chronische ergernis en een trefzekere manier om toekomstige protesten onmogelijk te maken. De machthebbers laten zien dat zij de controle gaan verscherpen en geleidelijk terug zullen gaan naar het totalitarisme van de Sovjet-Unie.'

Na de uitspraak haalde Svetlana Ptsjelintseva, de moeder van hoofdverdachte Dmitri Ptsjelintsev en een van de oprichters van de belangenorganisatie 'Ouderlijk Netwerk', hard uit naar de rechter en naar de FSB: 'Dit was geen rechtbank, dit was een circus. Er was geen proces. Iedereen is precies zo veroordeeld als de FSB had gezegd.'

Na het voorlezen van het vonnis beval de rechter veel bewijsmateriaal tegen de verdachten, waaronder telefoons van verdachten waarop bewijs gevonden zou zijn, te laten vernietigen.

Politiek gemotiveerd 

De 'terreurgroep' Netwerk bestaat uit een handvol losse jongeren met linkse politieke overtuigingen: sommigen zijn antifascistische activisten. Volgens de verdachten zelf is de zaak, die begon in 2017, volledig gebaseerd op onrechtmatig verkregen bewijs en bekentenissen die na marteling zijn verkregen. De jongeren werden schuldig bevonden aan het beramen van terroristische aanslagen tijdens de presidentsverkiezingen van 2018 en de FIFA Wereldkampioenschappen Voetbal in 2018. Zo zouden zij de regering omver hebben willen werpen.   

Mensenrechtenorganisaties hebben de zaak tegen Netwerk van meet af aan beschouwd als een van de politieke processen tegen 'terrorisme', die voortvloeien uit een pakket wetgeving, naar de indiener de Jarovaja-wetten genoemd. In 2016 scherpte het Russische parlement de wetgeving tegen terrorisme en extremisme aan met wetten die de veiligheidsdiensten aanzienlijk ruimere bevoegdheden geven bij het opsporen en bestraffen van 'terroristen' en 'extremisten' en de straffen voor deze vergrijpen verhoogden. Volgens critici zoals de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties, Human Rights Watch en Amnesty International gebruikt de regering deze aangescherpte wetgeving om de vrijheid van meningsuiting in te perken.

'Dit was geen rechtbank, dit was een circus. Er was geen proces. Iedereen is precies zo veroordeeld als de FSB had gezegd.'

Zo werden in de nasleep van de demonstraties tegen het weren van oppositiekandidaten bij de gemeenteraadsverkiezingen in de zomer van 2019 in Moskou meerdere demonstranten aangehouden op verdenking van extremisme, onder wie een blogger die 5 jaar kamp kreeg vanwege een ‘extremistische’ tweet. Een ander opvallend slachtoffer van deze antiterreurwetgeving zijn de Jehova’s Getuigen in Rusland, een religieuze beweging die in 2017 als ‘extremistische organisatie’ werd verboden. Meer dan tien Jehova's Getuigen zijn sindsdien tot lange gevangenisstraffen veroordeeld. 

Volgens de Russische mensenrechtenorganisatie Memorial past de 'Netwerk'-zaak in dit rijtje. Zij beschouwt alle verdachten als politieke gevangenen, en het proces als gefabriceerd door de FSB. 'Het is overduidelijk dat de vervolging van de antifascisten uit Penza, die deel uitmaakt van onophoudelijke repressie van antifascisten en anarchisten, […] politiek gemotiveerd is,' verklaarde de organisatie. De ‘Netwerk’-zaak is een poging van de veiligheidsdiensten om alle organisaties van jongeren die niet door de overheid opgezet zijn als een gevaar voor de openbare orde te presenteren, aldus Memorial.

Vegetariërs en Antifascisten

Aanleiding voor de arrestaties in de terrorismezaak was een getuigenis van Jegor Zorin, een student uit Penza. Op 17 oktober 2017 werd hij opgepakt voor illegaal drugsbezit. Na zijn arrestatie verklaarde hij tegen de Federale Veilgheidsdienst (FSB) dat hij lid was van een anarchistische terroristische organisatie. In ruil voor een bekentenis waarin hij enkele vrienden aangaf liet de FSB de terrorismeaanklacht tegen hem vallen. Naar aanleiding van Zorin’s bekentenis werden vijf jongeren in Penza gearresteerd, gevolgd door vier in Sint-Petersburg. Over zijn verklaring zei kroongetuige Zorin in de rechtbank dat hij zich de details 'slecht kon herinneren', maar dat hij wel alles wilde bevestigen. Op de vraag van een van de advocaten van de verdachten wat voor politieke ideologie de verdachten aanhangen, bleef hij het antwoord schuldig.

set openbaar aanklager semerenkoOpenbaar aanklager Sergej Semerenko (foto Semnasem.ru)

De connectie tussen de gearresteerde jongeren is intussen behoorlijk onduidelijk. Sommigen van hen waren linkse antifascistische activisten, maar de grootste overeenkomst tussen hen allen was dat zij gemeenschappelijk de sport Airsoft (een schietspel in teams) beoefenden. De aanklager definieerde het beoefenen van deze sport als oefening voor het plegen van terroristische activiteiten. Volgens verdachte Vasili Koeksov had de groep vooral gemeen dat zij 'een geloof in het goede' deelden: 'Dat kun je verschillende namen geven: vegetarianisme, antifascisme, hierin lijken wij op elkaar.'

Vonnissen in Penza

  • Dmitri Ptsjelintsev (27): Airsoft-instructeur. Veroordeeld tot 18 jaar kamp wegens het oprichten van ‘Netwerk’ en illegaal wapenbezit. 
  • Ilja Sjakoerski (23): student natuurkunde aan de universiteit van Penza. Veroordeeld tot 16 jaar strafkamp wegens het opzetten van een lokale afdeling van ‘Netwerk’, illegaal wapenbezit, en het bezit van explosieven. 
  • Maksim Ivankin (27): veroordeeld tot 13 jaar strafkamp wegens ledenwerving voor ‘Netwerk’. 
  • Michail Koelkov (27): als 'medicus' van ‘Netwerk’ veroordeeld tot 10 jaar strafkamp.
  • Vasili Koeksov (31): muzikant, veroordeeld tot 9 jaar strafkamp wegens het verzorgen van beveiligde communicatiemiddelen voor ‘Netwerk’. 
  • Andrei Tsjernov (30): 14 jaar strafkamp wegens het verzorgen van communicatiemiddelen voor de organisatie. 
  • Arman Sagynbajev (27): ondernemer uit Sint-Petersburg. Veroordeeld tot 6 jaar strafkamp voor het vervaardigen van explosieven voor de organisatie. 

Advocaten verplicht tot geheimhouding

Het proces tegen de jongeren uit Penza heeft ruim twee jaar in beslag genomen. Over de zaak kwam maar heel weinig naar buiten. De advocaten van de verdachten werden gedwongen een geheimhoudingsverklaring te ondertekenen, en de besluiten over de verlenging van de voorlopige gevangenhouding van de verdachten vonden achter gesloten deuren plaats. Volgens mensenrechtenorganisatie Amnesty International roept de geheimhouding rondom de zaak 'een redelijke verdenking' op 'dat de aanklacht gebaseerd kan zijn op onjuist of ontoelaatbaar bewijs'.

'8 jaar kamp voor 4 keer rondrennen met een houten stok'

De aanklager baseerde zich voornamelijk op de getuigenissen van Zorin en de bekentenissen van de verdachten, maar volgens de verdediging zijn deze beide bronnen onbetrouwbaar. De betrouwbaarheid van Zorin als getuige wordt vooral betwist nadat hij in de rechtbank over zijn getuigenis verklaarde dat hij zich de details 'slecht kon herinneren', maar dat hij wel alles wilde bevestigen.

set oudersOuders van de verdachten in de rechtszaal (foto Semnasem)

De verdachten hebben allemaal hun bekentenissen ingetrokken omdat die door marteling door medewerkers van de FSB verkregen zouden zijn. Volgens een verslag van persbureau Meduza verklaarde Dmitri Ptsjelintsev hierover in de rechtbank onder meer: 'een man met handschoenen aan draaide aan de knop van een stroomopwekker. De stroomschok kwam tot mijn knieën, mijn kuitspieren trokken samen, ik kreeg een verlammende pijn, en ik begon te schreeuwen en met mijn hoofd en rug tegen de muur te slaan. [...] Ze herhaalden steeds maar: "jij bent de leider". Om het martelen te laten ophouden antwoordde ik: "ja, ik ben de leider".  "Jullie planden terroristische acties". Ik antwoordde: "ja, wij planden terroristische acties".'

Ook Ilja Sjakoerski vertelde in de rechtbank over de martelingen: 'Soms sloeg [een medewerker van de FSB - red.] mij op mijn benen, omdat mijn been heel erg trilde - ik weet niet of het door de electrische schok of door de angst kwam. Hij trok vervolgens mijn broek uit en dreigde mij te verkrachten. Als ik zou blijven "kronkelen", of  iemand zou beschermen, of iemand zou proberen te redden, legde hij uit, dan zouden zij op elk moment langs kunnen komen en dan... Blijkbaar deden ze dat om mij duidelijk te maken dat zij echt zo het detentiecentrum in konden lopen, en alles met mij konden doen wat zij wilden.'

De rechter handhaafde echter de eerdere bekentenissen en weigerde herhaaldelijk de mogelijke martelingen te laten onderzoeken. Ook andere bewijzen tegen de verdachten zijn ontkracht. Zo bleek een zogenaamd ‘manifest’ van het ‘Netwerk’ op de laptop van een van de verdachten pas na zijn arrestatie geschreven te zijn. Volgens de advocaat van een van de verdachten kwam de eis van 8 jaar voor zijn cliënt neer op '8 jaar voor 4 keer rondrennen met een houten stok'. 

Steungroep van ouders

De nijpende situatie van de jongeren kwam naar buiten nadat de ouders van enkele verdachten in april 2018 de organisatie 'Ouderlijk Netwerk' oprichtten. Doel van deze organisatie was in de eerste instantie om aandacht te vragen voor de martelingen. Volgens de ouders van Dmitri Ptsjelintsev, de hoofdverdachte in de zaak, was publiciteit 'de enige manier om de vicieuze cirkel van martelingen [door de FSB – red.] te doorbreken'. De leden van het 'Ouderlijk Netwerk' beschouwen hun kinderen als politieke gevangenen. In december werden enkele van hen gearresteerd tijdens eenmans-demonstraties bij het Kremlin in Moskou. 

Naar aanleiding van de acties van het 'Ouderlijk Netwerk' groeide de betrokkenheid bij de zaak, vooral in oppositiekringen. Zo vonden er op 28 oktober in verschillende steden in Rusland demonstraties plaats ter ondersteuning van de verdachten. De woede van de demonstranten richtte zich hierbij vooral op de martelpraktijken van de FSB, en het vermoeden dat de zaak door de veiligheidsdienst gefabriceerd zou zijn. In Sint Petersburg werden 40 demonstranten opgepakt

Zie hier een Russischtalige film van internetuitgave 7x7 over de zaak Set.
 
(Bronnen: BBC Russian, OVD-Info, 7x7 Oblast Penza, Meduza.io, Mediazona)

Wekelijkse update?

Iedere donderdag uitgelichte artikelen in uw mailbox

Eerst doorlezen? U kunt zich ook later aanmelden via de home pagina.

Als u in uw browser de cookies blokkeert, ziet u deze popup steeds weer. Daarvoor excuus.