Jekaterinburg protesteert tegen de bouw van een kerk in een park

Sinds 13 mei vinden er in het centrum van Jekaterinburg demonstraties plaats tegen de herbouw van de Sint-Catharinakerk, waarvoor een van de populairste stadsparken zou moeten wijken. Poetin stelde sussend voor een referendum over de kwestie te organiseren.

screenshot 2019 05 19 at 19.56.00De derde dag van demonstraties in Jekaterinburg. Foto: YouTube screenshot

De eerste aanzet tot het protest, zo meldde persbureau Meduza, was een oproep op sociale media om ‘samen te gaan wandelen’ en zo te demonstreren tegen de afbraak van het park. Op de eerste dag kwamen een paar honderd mensen bijeen, maar op de vijfde dag was dit aantal gegroeid tot zesduizend. Volgens OVD-Info zijn er meer dan 100 mensen aangehouden.

De oorspronkelijke Sint Catharinakerk werd in 1930 door de antireligieuze Sovjet-autoriteiten vernield. Twee oligarchen, Andrei Kozitsyn en Igor Altoesjkin, goed voor plek 24 en 25 van de Forbes lijst van rijkste Russen, vatten het plan op om de herbouw van de kerk te financieren. De kerk moet in 2023 tijdens de driehonderdste verjaardag van Jekaterinburg, de vierde stad van Rusland, feestelijk worden geopend.

Het originele plan was om op de oude locatie een exacte replica van de kerk neer te zetten, maar na verzet van de omwonenden besloot de lokale kerkleiding om de kerk te verplaatsen naar het park naast het Oktoberplein (zie foto beneden). Volgens onderzoekscollectief The Bell blijkt de kerk evenwel onderdeel te zijn van een veel groter bouwproject, waarvoor ook een aantal gebouwen moeten wijken voor luxe woningen en winkels. 

kerk yekaterinburg foto uit de luchtHet park waar de Sint-Catharinakerk geplaatst zou worden. Het witte gedeelte is het oppervlak van de kerk zelf, en het oranje gedeelte laat het gebied zien dat is afgezet voor de bouw van de kerk. Bron: E1.ru

Op 13 mei werd het park afgesloten met een hek om een begin te kunnen maken met de werkzaamheden. Toen burgers bij elkaar kwamen om te demonstreren en probeerden om het hek te slopen, werden ze tegengehouden door een knokploeg van een lokale vechtsport-school. Vervolgens werden de oproerpolitie en de Nationale Garde ingezet om de orde te bewaren.

Toen de demonstraties op 16 mei nog steeds aanhielden, suggereerde president Poetin om een lokaal referendum te houden over de bouw van de kerk. ‘Er moet rekening worden gehouden met de mening van de buurtbewoners. Een kerk moet mensen verenigen, niet verdelen,’ zei de president. Hij bedacht een oplossing voor het conflict: ‘We moeten peilen wat de lokale bevolking vindt, en de meerderheid moet beslissen wat er gebeurt. Als ze de kerk hier bouwen, zou er op een andere plek een nieuw park aangelegd kunnen worden.’

Het stadsbestuur van Jekaterinburg nam het voorstel van Poetin onmiddellijk over en besloot het project stil te leggen totdat duidelijk is of de bevolking de bouw van de Sint-Catharinakerk steunt. Aangezien het uitvoeren van een volledig referendum wel een halfjaar kan duren, wordt er nu nagedacht over het houden van sociologische enquêtes onder de bevolking. Meduza wijst op een soortgelijk onderzoek dat in 2016 in Jekaterinburg is uitgevoerd. Toen duurde het onderzoek een week, en werd er aangebeld bij bewoners uit de omgeving om hun mening te vragen.

Op de avond van 16 mei, vlak nadat het onderzoek en de staking van de bouw waren aangekondigd, sprak de liberale ex-burgemeester Jevgeni Roizman de duizenden demonstranten toe: ‘De president heeft de rol van gouverneur op zich genomen en lost het conflict nu zelf op.’

Jekaterinburg staat, net als Roizman (tot 2018 burgemeester van de stad) te boek als liberaal en rebels. Roizman was de enige bestuurder die anticorruptie-activist Navalny openlijk steunde. Nu staat hij, net als Navalny, achter de demonstraties tegen de Sint-Catharinakerk.

Navalny reageerde op de demonstraties door op YouTube een filmpje te publiceren (zie beneden) over het vermogen van Igor Altoesjkin, een van de twee oligarchen verantwoordelijk voor de bouw van de kerk. ‘Prima, jullie zijn rijk, jullie hebben mooie auto’s en een groot huis in Londen. Maar moeten jullie, als je alles al hebt, ook nog het park van de gewone mensen afnemen?’

De steun van oppositiefiguren leidde volgens politicologe Jekaterina Schulman tot beschuldigingen aan het adres van de boze burgers dat ze demonstreerden in opdracht van de oppositie en als een ‘vijfde kolonne’. In Russische media werd al met argwaan gesproken over een ‘Oeral-Majdan’, maar Schulman noemt de demonstraties ‘belangrijk voor het politieke proces in het hele land. Dit voorbeeld laat zien dat als mensen een aanhoudende en systematische bereidwilligheid hebben om hun belangen te verdedigen, het moeilijk is om hier niet naar te luisteren.’

Schulman zei op radio Echo Moskvy (De echo van Moskou) dat de burgers van Jekaterinburg het idee hebben dat hun vrijheid hun steeds meer wordt ontnomen, en wijst ook op sociologisch onderzoek waaruit blijkt dat men in Jekaterinburg ontevreden is met de kerk en gouverneur Jevgeni Koejvasjev, die in 2012 door Poetin werd aangesteld.

Politicoloog Aleksandr Kynev plaatst de onvrede van de burgers van Jekaterinburg in zakenkrant Vedomosti in een breder perspectief: ‘De demonstraties vinden plaats tegen de achtergrond van een achteruitgang in de kwaliteit van leven, waardoor de autoriteiten vaker irritatie opwekken bij de bevolking. De lokale machthebbers hebben zelf ook onhandig gehandeld: na de hervorming van het pensioensysteem vorig jaar hadden ze de druk op de bevolking moeten verminderen. Ze hebben het tegenovergestelde gedaan, en nu escaleert de situatie.’

Op 18 mei zei gouverneur Jevgeni Koejvasjev dat de autoriteiten een lijst zullen publiceren met andere locaties waar de kerk gebouwd kan worden. Mocht uit het sociologisch onderzoek blijken dat een meerderheid van de bevolking tegen het project is, dan wordt er op een van de andere locaties gebouwd.

Er zijn ook burgers die de bouw van de kerk wél steunen. Zo was er op 18 mei ook een gebedsbijeenkomst bij het park, waarbij gelovigen baden voor vrede. Mensen liepen er met bordjes met het opschrift ‘#Язахрам’ (Ik ben vóór de kerk), maar er kwamen ook mensen op af die deel hadden genomen aan de demonstraties. Volgens Novaja Gazeta zijn de meesten niet per sé tegen te bouw van een kerk, maar zien ze graag dat het een straat verderop zou worden gebouwd, zodat hun park niet wordt gesloopt.

(Bronnen: Meduza, The Bell, TV Dozjd, Novaja Gazeta, Vedomosti)

Wekelijkse update?

Iedere donderdag uitgelichte artikelen in uw mailbox

Eerst doorlezen? U kunt zich ook later aanmelden via de home pagina.

Als u in uw browser de cookies blokkeert, ziet u deze popup steeds weer. Daarvoor excuus.