Na anderhalf jaar heeft een Russische rechtbank in Moskou het huisarrest van toneel- en filmregisseur Kirill Serebrennikov opgeheven. 'Het is nog geen overwinning, maar we zijn er bijna,' zei Serebrennikov na de uitspraak, terwijl hij zijn medestanders omhelsde.
Kirill Serebrennikov in de Moskouse rechtbank (foto Laura Starink)
Twee andere verdachten, producer Joeri Itin en voormalig medewerker van het ministerie van Cultuur Sofja Apfelbaum, werden ook van hun huisarrest ontheven. Een vierde verdachte, producent Aleksej Malobrodski, was al eerder vrijgelaten. De vier mogen Moskou niet verlaten.
De theatermensen, allen verbonden met het avantgardetheater Gogol Centrum van Kirill Serebrennikov, staan voor de rechter op beschuldiging van fraude met staatssubsidie, verleend voor de experimentele 'Zevende Studio', die is gelieerd aan het Gogol Centrum. De boekhouding zou niet op orde zijn geweest en het Openbaar Ministerie beschuldigt het viertal van het verduisteren van rond de twee miljoen euro aan staatssubsidie. Kunstcritici en politiek analisten beschouwen de zaak als vergeldingsmaatregel voor Serebrennikovs politieke opvattingen en onorthodoxe toneelvoorstellingen, die onder meer bij het conservatieve ministerie van Cultuur slecht vielen.
Serebrennikov (49) werd in de zomer van 2017 gearresteerd, terwijl hij in Petersburg de laatste hand legde aan de film Leto (Zomer), over het jonggestorven Russische rock-idool Viktor Tsoj. De film draait op dit moment in Nederlandse bioscopen.
De rechtszaak vertoonde de afgelopen maanden absurdistische trekken. Zo legde de openbaar aanklager Serebrennikov ten laste dat het toneelstuk Midzomernachtsdroom van William Shakespeare, waarvoor subsidie was verleend, nooit was opgevoerd, terwijl de advocaat in de rechtszaal wapperde met de recensies van de voorstelling die in Moskou door duizenden toeschouwers is gezien.
Daarnaast vond in december 2017 in het Bolsjoj Theater de geruchtmakende première plaats van het ballet Noerejev, over de in 1962 uitgeweken sterdanser van het Bolsjoj, waarvan Serebrennikov de regie deed. Terwijl de regisseur met enkelband thuis zat, bezocht heel Moskous jet set de champagnepremière, inclusief de conservatieve minister van Cultuur Medinski, die volgens sommigen aan de wieg van de fraudezaak heeft gestaan. Ook mocht Serebrennikov van de rechter zijn stervende moeder in Rostov aan de Don niet bezoeken, maar kreeg hij wel toestemming om de begrafenis bij te wonen.
Boekhoudster in isolement
Naar aanleiding van de aanval op het Gogol Centrum ontstond in Russische kunstkringen een discussie over de vraag of kunstenaars nog wel staatssubsidie kunnen aannemen, omdat het ze uitermate kwetsbaar maakt. De subsidieregels zijn dermate onduidelijk dat overtreding praktisch is voorgeprogrammeerd.
De enige getuige tegen Sebrennikov was een boekhoudster die de rechter vertelde dat Serebrennikov en de zijnen bij in de Russische kunstwereld zeer gangbare cashbetalingen voor requisieten en freelance acteurs op grote schaal zouden hebben gefraudeerd. De boekhoudster legde die belastende verklaringen af na maandenlang in de isoleercel te hebben gezeten.
Tientallen kunstenaars en vrienden namen het de afgelopen twee jaar voor Serebrennikov en de anderen op. Zij noemden de vervolging een politieke zaak en vroegen tot in de hoogste regionen, tot aan Poetin toe, om vrijlating van de regisseur.
In Moskouse kunstkringen heeft men de indruk dat de overheid in toenemende mate in haar maag zit met de zaak, die ook in het buitenland veel opschudding heeft veroorzaakt. Tot zijn huisarrest deed Serebrennikov regelmatig gastregies in landen over de hele wereld.
Serebreknnikov werk met gejuich verwelkomd in het Golgol Centrum, zie:
https://www.facebook.com/gogolcenter/videos/367703273831842/
Bronnen: Moscow Times, RBK, TASS, Dozjd tv, RaamopRusland
Hier meer over de zaak tegen Serebrennikov