De Krim blijkt zware economische last voor Rusland

De kosten van de annexatie en ontwikkeling van de Krim zijn enorm. Bij het opmaken van de balans, drie jaar na de annexatie, is de Krim Ruslands meest gesubsidieerde regio. De komende jaren trekt Rusland miljarden uit om de Krim met Rusland te verbinden en voor toerisme open te leggen. Het Russische publiek lijkt het ervoor over te hebben. 'Krimnasj' - de Krim is van ons - is nog altijd populair.

yalta ukraine jaltaJalta. Foto pogodak.rs

Volgens online nieuwsplatform RBK heeft Rusland in de afgelopen drie jaar ten minste 470 mijard roebel (7.6 miljard euro) aan de Krim gespendeerd. Dit is 1,6 keer het bruto product van het schiereiland in 2015 (286 miljard roebel of 4,6 miljard euro). Dat komt bovenop de miljarden roebels die Rusland elke maand besteedt aan pensioenen en uitkeringen voor leraren, artsen en werknemers van de overheid. De chronische onderfinanciering van het schiereiland vanaf de jaren ‘90 en de terughoudendheid van de particuliere sector om te investeren in de nieuwe Russische regio, maken het economische herstel van de Krim een zware last voor de Russische staat.

De begroting voor de financiering van de Krim tot 2020 werd al vijf keer verhoogd. Dat gebeurde voor het laatst in november 2016, toen werd besloten 12,4 miljard euro te investeren. In 2017 zal Rusland 2,7 miljard euro toewijzen aan ontwikkeling van de Krim. Het programma voorziet in een energiecentrale, technische infrastructuur, communicatie- en watervoorziening, transport, industrie en de toerismebranche.

Het budget van de Krim bestaat voor 65 procent uit ontvangsten uit de federale middelen. De Krim staat bovenaan als ontvanger van federale begrotingssteun, het krijgt tweemaal zoveel als de arme regio Dagestan in de Noord-Kaukasus.

Het schiereiland heeft geen eigen water- en elektriciteitsvoorzieningen. In 2015 was het nog voor meer dan 80 procent van drinkwater en elektriciteit afhankelijk van Oekraïne. Eind 2016 werd de stroomtoevoer door Oekraïne gesaboteerd, waardoor een groot deel van het eiland zonder elektriciteit kwam te zitten. Als antwoord stopte Rusland de steenkolenlevering aan Oekraïne en begon in 2016 met de aanleg van vier energielijnen om de Krim van stroom te voorzien. Rusland werkt aan de bouw van twee warmtekrachtcentrales op de Krim. Ook is er een begin gemaakt met de aanleg van twee gaspijpen vanaf de Zuid-Russische regio Krasnodar naar de Krim.

Nieuwe spelregels, concurrentie en insiders

Om de economie gaande te houden, zijn investeringen van ondernemers, lokaal en van buitenaf, noodzakelijk. Maar er zijn nogal wat factoren die ondernemen op de Krim minder aantrekkelijk maken.

Het grootste probleem is de omschakeling van de Oekraïense regels naar de Russische. Contracten moesten sinds de annexatie herschreven en vertaald worden om te voldoen aan de Russische wetten. Zich aanpassen aan de nieuwe wetten en belastingen kost tijd en flexibiliteit. Dit is vooral zwaar voor kleine ondernemers.

Daar komt bij dat de investeringen van het Russische vasteland ook concurrentie met zich meebrengen. De lokale bedrijven verliezen het qua ervaring vaak van hun Russische concurrenten. Ondanks dit voordeel zijn Russische ondernemers niet bepaald enthousiast over het investeringsklimaat op de Krim. Joeri Rovinski, ondernemer uit Sint Petersburg beproefde zijn geluk op de Krim, maar kwam gedesillusioneerd terug. Volgens hem lag het probleem bij de autoriteiten: ‘Met de mond verwelkomen ze investeerders, maar in werkelijkheid zijn ze grensbewakers. Alles verloopt via insiders, eigenbelang is de belangrijkste drijfveer en er wordt niet gehandeld in het belang van het bedrijf.’

De Krim heeft ook te lijden onder de westerse sancties, vooral het geldverkeer via banken wordt hierdoor getroffen. Grote banken zoals UniCredit uit Oostenrijk, en Sberbank trokken zich vanwege de sancties terug van de Krim. Lokale ondernemers klagen dat de rente op leningen bij de overgebleven banken 20 procent bedraagt, maar keuze is er niet.

De economie op de Krim wordt overschaduwd door de florerende zwarte markt. De ligging aan de Zwarte Zee maakt de Krim tot een aantrekkelijke haven voor smokkelwaar. Veel mensen op de Krim leven van het toerisme, ze verhuren tijdens het seizoen hun woning onderhands, organiseren tours en verdienen wat bij als straatverkoper. Rusland is van plan die schaduweconomie aan te pakken, maar dat zal niet eenvoudig zijn. 

Inzet op toerisme

De hoop op economische voorspoed richt zich vooral op het toerisme, traditioneel de belangrijkste bron van inkomsten. In de Sovjet-periode trok het eiland jaarlijks ongeveer 12 miljoen vakantiegangers. Om meer toeristen naar het eiland te trekken wordt er geïnvesteerd in een betere toegankelijkheid van het eiland. Er zijn plannen voor bijna een miljard euro. Bijna de helft is gereserveerd voor de aanleg van een nieuwe luchthaven in de hoofdstad Simferopol.

In 2016 werd de Krim door 5,57 miljoen toeristen bezocht. Dat is 21 procent meer dan in 2015, maar het is onzeker of deze groei in 2017 stabiel blijkt. De toename is voornamelijk toe te schrijven aan het feit dat Turkije door Rusland werd geboycot als vakantiebestemming. En de Krim is een dure bestemming. De prijzen liggen er hoger dan in Rusland.

Een ander project om de Krim uit zijn isolement te halen is de bouw van de nu al vermaarde brug tussen het continent en het schiereiland. Een deel van het betonnen geraamte waarop de brug zal rusten, staat al. Verwacht wordt dat de brug van 19 kilometer die de stad Kertsj op de Krim verbindt met het Russische vasteland, eind 2018 zal opengaan voor autoverkeer en in 2019 voor treinen.

krim mostDe Kertsj -brug in aanbouw. Foto Wikimedia

Ook wordt er een vierbaans snelweg aangelegd die Kertsj moet verbinden met Simferopol en Sebastopol. De weg zal 253,5 kilometer lang worden en mag maximaal 2,2 miljard euro gaan kosten. De eerste fase van de bouw moet eind 2018 klaar zijn, de voltooiing van de tweede fase staat gepland voor eind 2020.

Publieke opinie toch positief

Het 'Krimnasj' (de Krim is van ons) project is een prijzige onderneming. De annexatie leidde tot verbreking van de (ook economische) betrekkingen tussen Rusland en Oekraïne en een confrontatie tussen Rusland en het Westen, gevolgd door kostbare sancties die de Russische economie schaden. Nu blijkt de Krim ook nog eens een enorme kostenpost. Toch denkt 78 procent van de Russen dat de ‘hereniging’ met de Krim, Rusland ten goede komt.

Veel Russen geloven ook dat de annexatie van de Krim juist nuttig is voor de Russische economie. Deze week waren er overal in het land herenigingsvieringen, in Jaroslavl organiseerde men een dansmarathon met de naam ‘Sebastopol-wals in Jaroslavl.’ In Tver was er een straatbioscoop waar patriottische films werden afgespeeld die de rol van Tver in de verdediging van Sebastopol in de Krimoorlog lieten zien. In Samara een danswedstrijd met de titel: ‘Rusland-Krim: samen voor altijd.’

Lees ook interview met de vroegere burgemeester van Sebastopol, Alexei Chalyi, die teleurgesteld is over de kwaliteit van het lokale bestuur. Hij speelde een belangrijke rol bij de annexatie.

Bronnen: RBK, Bloomberg, Reuters, Eurasianet.org

Wekelijkse update?

Iedere donderdag uitgelichte artikelen in uw mailbox

Eerst doorlezen? U kunt zich ook later aanmelden via de home pagina.

Als u in uw browser de cookies blokkeert, ziet u deze popup steeds weer. Daarvoor excuus.